A' dan Z' ye Bitki Sözlüğü ve Faydası







A

Abdestbozanotu (pimpinella saxisfrage) : Gülgillerden; siyah ve yeşil boya
çıkartılan bir bitkidir. Rutubetli yerlerde yetişir. Boyu 70 santimetre kadardır.
Kökü akıcıdır.

Faydası : Mideyi kuvvetlendirir. Göğüs ağrılarını dindirir. Ateşi düşürür.
Boğmaca, öksürük ve baş ağrılarını keser. Vücuda dinçlik verir. Balgam ve ter
söker. Burun kanamalarını keser. Bademcik şişlerini indirir. Mide yanması ve
bağırsak gazlarını giderir. Çıbanın olgunlaşmasına yardım eder.

Acıağaç (kuvasya ağacı) : Sedefotugillerden; 2-3 metre boyunda küçük bir
bitkidir. İnce kabuklarının üzerinde sarı benekler vardır. Çiçekleri kırmızıdır.
Sıcak ülkelerde yetişir. Bu ülkelerde acı ağaç kabuklarından yapılan kaplardan
su içenlerin kuvvetleneceğine inanılır. Hekimlikte; kökü, kabuğu ve odunu
kullanılır. Etkili maddesi 'Quassine'dir. Çok acıdır.

Faydası : İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Ateşi düşürür. Tükürük ifrazatını
arttırır. Mide, bağırsak, karaciğer ve böbreklerin çalışmasını düzenler. Böbrek
sancılarını keser, taşların düşürülmesine yardımcı olur. Bağırsak kurtlarını
döker. Kanamaları durdurur. Haşarat kaçırıcı olarak da kullanılır. Fazla
kullanılacak olursa; baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma yapar.

Acıbakla (termiye) : Baklagillerden; otsu bir bitkidir. Acı taneleri kullanılır.

Faydası : Besleyicidir. İdrar söktürür ve idrar yollarını temizler. Böbrek
iltihabını giderir. Böbrek taş ve kumlarının düşürülmesine yardımcı olur. Baş
ağrılarını dindidir. Romatizma, lumbago ve siyatik ağrılarını keser. Albümin
miktarını düşürür. Vücutta biriken tuzu atar.

Acıçiğdem (güzçiğdemi) : Zambakgillerden; sonbahar aylarında çiçek açan, mor
renkli, zehirli bir bitkidir. Rutubetli yerlerde yetişir. Hekimlikte haricen
kullanılır.

Faydası : Romatizma ve nikris tedavisinde kullanılır. Ancak zehirli olduğundan
dikkatli olmak gerekir.

Adaçayı (salvia officinalis) : Ballıbabagillerden; özellikle Akdeniz bölgesinde
yetişen ıtırlı bir bitkidir. Menekşeye benzeyen çiçekleri haziran, temmuz
aylarında açar. Yaprakları uzun, kenarları tırtıllı, beyazımsı yeşil renktedir.
Hafif kafuru kokusu vardır. Çiçek açtığı zaman toplanıp, kurutulur.

Faydası : Mide va bağırsak gazlarını giderir. Mide bulantısını keser. Hazım
sisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Boğaz, bademcik ve dişeti iltihaplarını
giderir. Göğsü yumuşatır. Astımdaki sıkıntıları geçirir. İdrar ve ter söktürür.
Banyo suyuna katılıp yıkanılırsa; zindelik verir. Günde, 3 kahve fincanından
fazla içilmemelidir.

Adamotu (köpekotu) : Patlıcangillerden; geniş yapraklı, fena kokulu bir bitkidir.
Kökü, insan şeklini andırır. Bilhassa Antalya çevresinde yetişir. İçeriğinde 'Hyoscyamine',
'Hyoseine' ve 'Atropine' vardır.

Faydası : Şehvet artırıcıdır.

Adasoğanı (scille) : Zambakgillerden, bir çeşit bitkidir. Yaprakları uzun şerit
şeklindedir. Çiçekleri; yeşil ve beyaz damarlıdır. 2 kilogram kadar olan soğan
kısmı, yapraklarının altındadır. Acı ve zehirlidir. 7,5 gram adasoğanı
öldürebilir. İçeriğinde 'Scillarena glikozidi' vardır. Tazeyken kullanılmaz.
Aksi halde zehirlenme ve kusmalara yol açar. Soğanın etli olan orta kısmı
dilimlenerek kurutulur. Sonra dövülüp toz haline getirilir. Ev ilaçlarında çok
dikkatli kullanılması gerekir.

Faydası : İdrar söktürür. Kalp hastalarında vücuda biriken suyu boşaltır.
Azotemi'yi azaltır. Böbrek hastalarının kullanmaması gerekir. Uzun süre
kullanılacak olursa 'Albüminüri' yapar.

Ağaçkavunu (utruç) : Turunçgillerden; yaprakları mavimsi pembe bir ağaçtır.
Meyvesi; buruşuk kabuklu iri limona benzer.

Faydası : Ferahlatıcı, serinletici ve kabızlık gidericidir

Ahlat (yaban armudu) : Gülgillerden; kendi kendine yetişen ve üzerine armut
aşılanan bir ağaçtır. Yemişi iyice olgunlaştıktan sonra yenir.

Faydası : Meyveleri, ishal keser. Zehirli hayvan sokmalarında da filizleri
dövülüp, konur.

Ahududu (ağaççileği) : Gülgillerden; böğürtlen gibi çalı halinde, dikenli bir
bitkidir. Kümeler halindedir. Kendiliğinden yetişir. Meyvesi duta benzer.
Sarımtırak kırmızı portakal renginde, sulu ve güzel kokuludur. Meyvesi toplanıp,
kurutulur. Reçel, şurup ve likör yapılır. Meyve olarak da yenir.

Faydası : Kanı temizler, vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar.
Terletir ve idrar söktürür. Kabızlığı giderir. Vücuda dinçlik verir. Romatizma,
mafsal kireçlenmesi, nikris, boğaz, bademcik ve göz iltihaplarında kullanılır.
Kansızlık ve veremde çok iyi bir gıdadır. Ateş'i düşürür. Üre ve şeker
hastalarına da faydalıdır. Mide ülseri olanların kullanmamaları gerekir.

Akasya (salkımağacı) : Baklagillerden; bir çeşit süs ve gölge ağacıdır. Salkım
çiçekli ve küçük yapraklıdır. Çiçekleri güzel kokar. Çiçekleri kullanılır.

Faydası : Nefes darlığını giderir. Astımın şikayetlerini giderir.

Akdiken (geyikdikeni) : Cehrigiller familyasından; 3-5 metre boyunda bir
bitkidir. Meyveleri; siyah ve etkilidir. Hekimlikte; meyvelerinden yapılan şurup
'Sirop de Nerprun' kullanılır. Ev ilaçlarında; kök ve kabuklarından yararlanılır.

Faydası : 20 tane meyve yenecek olursa, şiddetli müshil tesiri gösterir ve
kabızlığı giderir. Kaşıntıları da keser. Ancak, belirtilen miktardan fazla
kullanılmamalıdır. Aksi halde, şiddetli karın ağrılarına sebep olur.

Akhuşağacı (kayınağacı) : Kayıngillerden; nemli topraklarda yetişen bir ağaçtır.
Meyveleri küçüktür. Yaprakları ilkbahar aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası : İdrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Böbreklerin düzenli
çalışmasını sağlar. Şişmanlamayı önler. Romatizma ağrılarını dinlendirir. Ayak
kokularını keser. Saçları gürleştirir, kepekleri yok eder. Cilt hastalıklarını
tedavi eder. Kalp kifayetsizliğinin sebep olduğu idrar tutukluğunu giderir.
Vücutta biriken tuzu atar. Üremi ve albüminde faydalıdır.

Alıç (ekşimuşmula) : Gülgillerden; kırlarda yabani olarak yetişen bir ağaçtır.
Meyveleri; küçük muşmulaya benzer, kırmızı renklidir. Tadı mayhoştur. Hekimlikte
meyvesi kullanılır.

Faydası : Asabi çarpıntıları giderir. Sinir bozukluğunu geçirir. Yüksek
tansiyonu düşürür. Aritmide kullanılır. Uykusuzluğu giderir. Kalbi
kuvvetlendirir. Damar sertliği ve göğüs nezlesinde faydalıdır.

Altınbaşakotu (solidago officinalis) : İdrar tutukluğu, albümin, nefrit, üremi
ve sistit tedavisinde kullanılan bir çeşit bitkidir.

Faydası : Asabi çarpıntıları giderir. Sinir bozukluğunu geçirir. Yüksek
tansiyonu düşürür. Aritmide kullanılır. Uykusuzluğu giderir. Kalbi
kuvvetlendirir. Damar sertliği ve göğüs nezlesinde faydalıdır.

Altınkökü (ipeka) : Güney Amerika'da yetişen bir bitkidir.

Faydası : Az miktarda kullanıldığı takdirde tatlandırıcıdır. Yüksek dozlarda
kullanılırsa kusturur, ishal yapar. Müzmin bronşitte ifrazatı artırır.

Amberkabuğu (croton elutheria) : Antil adalarında yetişen 'liquidamber/sığla
ağacı' denilen ağacın kabuğudur. Kabukların dışı kahverengiye yakın gri; içi ise
sarıdır. Yandığı zaman hoş bir koku verir.

Faydası : Dizanteri ve ishali keser. Hazım bozukluklarını giderir. Kansızlıkta
faydalıdır. Anne sütünü artırır.

Amberbaris (kadıntuzluğu) : Yabani, çalı şeklinde, sarı çiçekli bir ağaçtır.
Kökü acıdır. Yaprakları ve yemişi tatlıdır. Seyrek ormanlarda bulunur. Boyu 2-3
metre arasındadır. Meyvelerinde bol miktarda C vitamini vardır. Meyveleri,
kabukları ve kökü kullanılır.

Faydası : Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarını iyileştirir. Ateşi düşürür.
Hazım bozukluklarını giderir. Bağırsak iltihaplarını tedavi eder. Öksürüğü keser.
Mideyi kuvvetlendirir. İştah açar. Ağız yaralarını iyileştirir. Kan dolaşımını
düzenler. Yüksek tansiyonu düşürür. Siyatik, romatizma ve eklem ağrılarını
giderir.

Anason (anis) : Vatanı Asya'dır. Maydanozgillerden; yarım metre kadar
yükseklikte bir bitkidir. Yaprakları yuvarlak ve böbrek şeklindedir. Çiçekleri
beyazdır; meyveleri küçüktür. Meyvelerinde 'Anethol' vardır. Kokucu ve yakıcı
lezzettedir. Temmuz ve ağustos aylarında toplanır.

Faydası : Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı ve yemeklere karşı duyulan
tiksintiyi giderir. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. İdrarı artırır.
Kusmaları ve ishali keser. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Ancak,
aybaşı kanamaları ve hamilelik döneminde kullanılmaz. Anne sütünü artırır.
Sinirleri yatıştırır. Migren ağrılarını keser. Beyin yorgunluğunu giderir. Uyku
verir. Kalbi kuvvetlendirir. Kan dolaşımının düzenli olmasını sağlar. Cinsel
arzuları kamçılar. Astım, nefes darlığı ve bronşitte görülen şikayetleri giderir.
Öksürüğü keser. Yaşlılarda meme sarkmasını önler. Fazla miktarda kullanıldığı
zaman uyuşukluk verir.

Andızotu (atgözü) : Bileşikgillerden; nemli yerlerde yetişen, 1 metre kadar sapı
olan, bir çeşit ottur. Yaprakları büyük, yumuşak ve yuvarlaktır. Çiçekleri sarı
renkte olup, acı ve kokuludur. Kökü kalındır. Meyveleri küçük fıstık kozalağına
benzer.

Faydası : Mideyi kuvvetlendirir. Balgam söker. Mikropları öldürür. Vücutta
biriken tuzu atar. Üremi, nefrit, sistit, idrar yolları hastalıkarında
faydalıdır. Nefes darlığını giderir. Karaciğer hastalıklarını tedavi eder.
Kaşıntıları keser. Fazla kullanıldığı zaman mide bulantısı yapar.

Antep fıstığı (şam fıstığı) : Antepfıstığıgiller familyasındandır; Gaziantep
havalisinde yetiştirilen, 5-10 metre yüksekliğinde bir ağaç ve bunun meyvesidir.
İçeriğinde sabit yağ, sakkaroz ve proteinli maddeler vardır.

Faydası : Vücudun gelişmesini sağlar. Bedeni ve zihni gücü arttırır. Cinsel
istekleri kamçılar. Böbrek ve safra kesesi ağrılarını hafifletir. Göğsü
yumuşatır, öksürük söktürür.

Ararot (maranta nişastası) : Sıcak iklimlerde yetişen 'Maranta' adlı kamıştan
veya ona benzer başka bitkilerin köklerinden çıkarılan beyaz bir tozdur.
Nişastadan daha incedir. Kokusu ve tadı yoktur.

Faydası : Çocuk maması yapmakta kullanılır. Süt çocuklarına ve nekahat dönemi
hastalarına verilir. Hastalıklardan sonra görülen halsizlikleri giderir

Ardıç (ephel) : Kozalaklılardan 2-5 metre boyunda bir ağaçtır. Yaprakları ince,
uzun, sivri ve güzel kokuludur. Meyveleri; siyah, parlak kozalak şeklindedir.
Bunlara ardıç tohumu da denilir. Kasım ve aralık aylarında toplanıp kurutulur.
Bir çok türü vardır.

Faydası : Kandaki şeker miktarını düşürür. Pankreasın normal çalışmasını sağlar.
Nekahat devresinin çabuk atlatılmasında yardımcı olur. Vücuda dinçlik verir.
Böbrekleri, mesaneyi ve idrar yollarını temizler. Ter ve idrar söktürür. Vücutta
biriken suyu boşaltır. Soğuk algınlığı, romatizma, damar sertliği ve nikriste de
faydalıdır. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser. Aybaşı ağrılarını dindirir.
Böbreklerinde iltihap olanlar kullanamaz. Tavsiye edilen miktarı da aşmamalıdır.

Ardıçkatranı ağacı (katran ardıcı) : 1 metre kadar yükseklikte; yuvarlak kırmızı
meyveleri olan bir ağaçtır. Meyveleri ardıç meyvelerinden daha büyüktür. Odunun
kapalı ocaklarda yakılmasından (Kuru distilasyon) ardıçkatranı denilen bir madde
çıkarılır.

Faydası : Kadyağı; ergenlik, egzama, saçkıran, kellik, uyuz ve sedef
hastalığında kullanılır.

Armut (pirus communis) : Gülgillerden; çiçekleri beyaz bir ağacın meyvesidir.
Armut; suluca yumuşak tatlı ve küçük çekirdeklidir. Rengi sarı ile yeşil
arasında değişir. Ankara, Mustabey, Çengel, Kumla, Bey olmak üzere birçok çeşidi
vardır.

Faydası : Böbreklerin düzenli çalışmasını sağlar. İdrarı bollaştırır. Böbrek kum
ve taşlarının dökülmesine yardım eder. Yüksek tansiyonu düşürür. Kanı temizler
bütün salgı bezlerinin normal çalışmasını sağlar. Kansızlığı giderir, kabızlığı
önler. Sinirleri yatıştırır. Zihni yorgunluğu giderir. Susuzluğu keser. Tükürük
ifrazatını artırır. Hamilelerin kusmalarını azaltır. Hazımsızlığı giderir.
Mafsal kireçlenmesi, nikris ve romatizmada faydalıdır. Şeker hastaları da
yiyebilir. Midesi zayıf olanların kompostosunu içmeleri tavsiye edilir.
Yemeklerden önce yenecek olursa daha faydalı olur.

Arpa (hordeum vulgare) : Buğdaygillerden; taneleri ekmek ve bira yapmakta
kullanılan bir bitkidir. Hayvan yemi olarak da verilir. Nişastası boldur.
Kavrulup kahveye de karıştırılır.

Faydası : İdrar söktürür. Mesane ve idrar yollarındaki iltihapları temizler.
Böbrek ve kum taşlarının dökülmesine yardım eder. Prostat büyümesini önler.
Asabi kusmaları durdurur. Boğaz ve yarımbaş ağrılarını dindirir. Dil
iltihaplarını giderir. Temriye ve mayasılda haricen kullanılır.

Aslanağzı (kurtağzı) : Aslanağzıgiller familyasından; türlü renkte, güzel bir
bitkidir. Kokusuzdur. Daha ziyade süs bitkisi olarak kullanılır.

Faydası : Balgam söktürür. Bronşit'te rahatlık verir.

Aslanyağı (leontopidium alpinium) : Bileşikgiller familyasından; Alp dağlarının
yüksek tepelerindeki kireçli topraklarda yetişen bir bitkidir. Çiçekleri yıldız
şeklindedir. Ağustos ayında toplanıp kurutulur.

Faydası : Çocuklarda görülen ishalleri keser.

Aslandişi (karahindiba) : Bileşikgiller familyasından; yol kenarında, çayır ve
hendeklerde yetişen bir çeşit bitkidir. Yaprakları rozet şeklindedir. Çiçekleri
sarıdır. Taze yaprakları salata olarak da yenilebilir. Kökünde; Torexacin,
levulin, inulin ve şeker vardır. Yaprakları ilkbahar; kökleri ise, sonbahar
aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası : İdrar söktürür. Mesane ve kalınbağırsak iltihaplarını giderir. Göğsü
yumuşatır, öksürüğü keser. Balgamlı ishalleri keser. Karaciğer şişkinliğini
indirir. Böbrek ve safra taşlarını düşürür. Sarılıkta faydalıdır. Anne sütünü
artırır. Taze sürgünleri kırıldığı zaman akan sütü de dişleri temizler. Öğütülen
kökü, kahveye katılır.

Aslankuyruğu (yerpırasası) : Ballıbabagillerden; bir çeşit bitkidir.

Faydası : Ateşi düşürür ve terletir. Vücuda rahatlık verir.

Aslanpençesi (alchemila vulgaris) : Gülgillerden; çayırlarda, ormanlarda yetişen
ve türlü çeşitleri olan bir yabani bitkidir. 5-7 parçalı olan yaprakları
büyüktür. Kökü geniştir. Çiçekleri; ufak yıldız şeklinde olup, yeşilimtıraktır.
Mart-Temmuz ayları arasında toplanıp, kurutulur.

Faydası : Ateş düşürür. Vücuda kuvvet verir. Yarımbaş ağrılarını keser. Anne
sütünü artırır

Asma (vitis) : Asmagiller familyasından tırmanıcı, uzun ömürlü, ağaçsı bir
bitkidir. Mayıs-Haziran ayları arasında çiçek açar. Gövdesi üzerindeki kabuklar
zamanla esmerleşip şeritler halinde dökülür. Çiçekleri küçük, yeşilimsi
renktedir. Yapraklarının taban kısmı kalp şeklindedir. Kenarları dişli ve ucu
sivridir. Üst yüzleri tüysüz, alt yüzleri ise tüylüdür. Meyvelerine üzüm denir.
Kuru veya yaş olarak yenir.

Faydası : Yaprakları ile yapılan ilaçlar kanamayı durdurur. Vücuda kuvvet verir.
Sarılığı keser. İshali durdurur.

Atkestanesi (hindkestanesi) : Atkestanegiller familyasından; süs olarak
yetiştirilen iri bir gölge ağacıdır. Nisan-Temmuz aylarında çiçek açar.
Meyveleri kestaneye benzer. İçinde nişasta, saponin ve yağ vardır.

Faydası : Kabuklarından yapılan ilaçlar ateşi düşürür. Vücuda kuvvet verir.
Tohumları ise romatizma ve mafsal ağrılarını giderir. Varis flebit ve basur
memelerinin tedavisinde ve deri çatlaklarını gidermekte kullanılır.

Atkuyruğu (zemberekotu) : Atkuyruğugillerden; kök sapı ömürlü olan, nemli
yerlerde yetişen bir bitkidir.

Faydası : İdrar tutukluğunu giderir. İdrarı artırır. Böbrek taşlarının
düşürülmesinde yardımcı olur. İdrar torbasındaki iltihabı giderir. Kan işemeyi
keser. Albümin miktarını düşürür. Zatülcenp ve karaciğer hastalıklarının
tedavisinde kullanılır. Nikris ve romatizmanın şikayetlerini giderir. Tavsiye
edilen miktardan fazla kullanılmamalıdır.

Ayçiçeği (gündöndü) : Bileşikgillerden; büyük çiçekli bir bitkidir. Çiçekleri
tabak şeklindedir. Rengi sarıdır. Tohumlarından yağ çıkarılır.

Faydası : Yağı, damar sertliğini giderir. Kurdeşen'in sebep olduğu kaşıntıları
giderir. Esansı verem tedavisinde kullanılır. Kolestrol miktarını düşürür.
Cinsel arzuları kamçılar. Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Kalp, sinir
hastalıkları ve iktidarsızlığı önler

Ayıüzümü (itüzümü) : Fundagillerden; küçük taneler halinde kırmızı renkli
yemişleri olan, tüylü bir bitkidir.1-3 metre yüksekliğindedir. Her mevsimde
yaprakları vardır. Makilerde bulunur. Dalları kırmızımtırak kahverengidir.
Yaprakları şimşir yapraklarına benzer. İçinde Hydrochinone vardır. Sonbahar
aylarında toplanıp kurutulur. Çiçekleri pembe salkımlar halindedir. Ev
ilaçlarında yaprakları kullanılır.

Faydası : Kuvvet verir. İshali keser. İdrar yollarını temizler. İdrar söktürür.
Ateşi düşürür. İdrar yollarındaki taşların düşmesine yardım eder. Prostat
büyümesinden kaynaklanan şikayetleri giderir.

Aylandız (kokarağaç) : Sedefotugillerden; bir çeşit süs ağacıdır. Çiçekleri uzun
salkım şeklindedir. Kokusu keskindir. Meyveleri sonbaharda dökülmeden önce
kızarır.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürür

Aynısefa (gecesefası) : Bileşikgillerden çiçekleri güzel, sarı renkli bir
bitkidir.

Faydası : İdrar söktürür. Terletir. Aybaşı kanını söktürür ve aybaşı
kanamalarının normal olmasını sağlar. İştah arttırır. Nikris ve sıracada da
faydalıdır

Ayrıkotu (ayrıkkökü) : Buğdaygillerden yabani bir bitkidir. Sarımtırak beyaz
renkteki kökü kullanılır. İlkbahar ve sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.
Mekkeayrığı denilen çeşidi de, ayrıkotunun özelliklerini taşır. Domuz ayrığı ise,
zararlıdır.

Faydası : İdrar söktürür. Böbrek ve mesane taşlarının düşürülmesinde yardımcı
olur. Buralardaki iltihapları da giderir. Albümini atar. Nefrit ve nikriste de
faydalıdır

Ayva (sefercel) : Gülgillerden çiçekleri iri ve pembe renkli; yapraklarının altı
tüylü, orta yükseklikteki bir ağacın meyvesidir. Ayva; limondan büyük, sarı
renkte, tüylü, mayhoş, dokusu sertçe ve ufak çekirdekli bir meyvedir. Vitamini
boldur. Çiğ yenilmesi tavsiye edilmez. Komposto veya jöle yapılarak veya külde
pişirildikten sonra yenmesi uygundur.

Faydası : İshal ve dizanteriyi keser. Mide ve bağırsakları kuvvetlendirir. İnce
bağırsak iltihabını giderir. Kanı temizler. Karaciğer tembelliğini giderir.
Safra akışını sağlar. Çarpıntıyı dindirir. Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı
keser. Bronşit, müzmin öksürük ve veremde faydalıdır. Ağızdan su gelmesini ve
kan kusmayı önler. Vücudun gelişmesine yardım eder. Merhem yapılarak
kullanıldığı takdirde; el ayak ve meme ucu çatlaklarını, yüz ve boyun
kırışıklıklarını giderir. Egzama kaşıntılarını ve basur memelerinin doğurduğu
şikayetleri giderir. Kabızlık çekenler ve tansiyonu yüksek olanlar yememelidir.

B

Badem (prunus amygdalus) : Gülgillerden bir çeşit ağacın yemişidir. Meyvesi
ancak çağla halindeyken yenir. Olgunlaştıktan sonra, sert kabukla kaplı olan içi
yenir. Hekimlikte kullanılan kısmı da burasıdır. Başlıca 2 çeşidi vardır.
- Acıbadem
- Tatlıbadem

Faydası : Badem, bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Hamilelerin zayıf
düşmemesini sağlar. Sütle içilirse mideyi kuvvetlendirir. Kabızlığı giderir.
Nekahat devresini kısaltır. Böbrek mesane ve tenasül yollarındaki iltihapları
giderir. Baş ağrısı, karaciğer ve böbrek ağrılarını hafifletir. Bronşit, boğaz
ağrısı, anjin, boğaz yanması ve akciğer hastalıklarında faydalıdır.
Bademyağı kabızlığı giderir. Egzama ve kaşıntıların verdiği rahatsızlıkları
azaltır. Böbrek ve mesane taşlarının düşürülmesine yardım eder. Kulak ağrılarını
dindirir. Yumurtayla karıştırılıp da, basur memelerine sürülecek olursa, ağrı ve
yanmaları giderir

Bakla (ful) : Baklagillerden hazmı kolay ve besleyici bir bitkidir. Ev
ilaçlarında çiçekleri kullanılır. Bir çeşidi olan acıbakla ise, acı ve otsu bir
bitkidir.

Faydası : İdrar yollarını temizler. Böbrek ağrılarını dindirir. Böbrek
iltihaplarını giderir. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine yardımcı olur.
Lumbago, romatizma, siyatik ve dolama şikayetlerini giderir

Baldıran (ağuotu) : Maydanozgillerden nemli yerlerde yetişen 1-2 metre boyunda
zehirli bir bitkidir. Gövdesi kalındır. Saplarının alt kısmı erguvani renktedir.
Yeprakları büyük, çiçekleri yayvan ve küçüktür. Terkibinde coniine vardır. Büyük
baldıran ve küçük baldıran olmak üzere 2 çeşidi vardır. Ev ilaçlarında
kullanılmaz.

Faydası : Hekimlikte ağrı giderici ve spazm giderici olarak, siyatik, tetanoz,
epilepsi, trilemnius nevraljisi ve kore hastalığının tedavisinde kullanılır

Baldırıkara (fujer) : Eğreltiotugillerden; nemli yerlerde yetişen otsu bir
bitkidir. Yaprakları at yelesini andırır. Yurdumuzun hemen hemen her yerinde
yetişir.

Faydası : Grip ve soğukalgınlığında hastayı rahatlatır. Balgam söktürür. Mide
ağrılarını keser. Böbrek kumlarının dökülmesini sağlar. Derideki şişlikleri
indirir. Saç dökülmesini önler. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.
Diğer ilaçlara da tat verici olarak kullanılır

Balıkotu (hablülhilal) : Cava'da ve Malabar'da yetişen ve zehirli meyvesiyle
balıkları sersemleterek yakalamaya yarayan zehirli bir bitkidir. 50 santim
boyundadır. Dalları yeşil ve tüylüdür. İlaç olarak yaprak ve çiçekleri kullanır.

Faydası : Terletir, idrar söktürür. Vücudu rahatlatır. Had bronşit ve nezlede,
bütün bulaşıcı hastalıklarda kullanılır

Ballıbaba (laminum) : Ballıbabagiller familyasından bir çeşit bitkidir. Benekli
ballıbaba ve arıların çok sevdiği ak ballıbaba gibi türleri vardır.

Faydası : Kabakulak, mayasıl ve kanlı basurda faydalıdır

Bamya (hibiscus esculentus) : Ebegümecigiller familyasından; yaprakları asma
yaprağına benzeyen, meyvesi beş bölmeli, tohumları yuvarlak ve yeşilimtrak gri
renkte, sebze olarak yenen bir bitkidir. Amasya, Balıkesir bamyası gibi
çeşitleri vardır.

Faydası : Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar

Banotu (konca) : Patlıcangiller familyasından; yol kenarlarında, gölgelik
yerlerde yetişen, 80 santimetre kadar boyunda uyuşturucu ve zehirli bir bitkidir.
Açık yeşil renktedir. Her tarafında beyaz, uzun tüyler vardır. Çiçekleri
sarımtırak, kırmızımsı mor renktedir. Meyvesinin içinde yüzlerce tohumu vardır.
Ev ilaçlarında kullanılması tavsiye edilmez.

Faydası : Teskin edicidir. Titreme ve çarpıntıyı giderir. Uykuyu kaçırır. Keyif
verir. Beyin hastalıkları, kore hastalığı ve nikriste faydalıdır

Basurotu (küçükkırlangıçotu) : Düğünçiçeğigiller familyasından; ilkbaharda
çalılıklar arasında yetişen küçük bir bitkidir. Yaprakları üç parçalıdır.
Yeşilimtıraktır. Yumruları yapraklarının arasındadır. Kökü küçüktür. Çiçekleri
altın sarısı rengindedir. Sabahları açar, akşamları kapanırlar. Ev ilaçlarında
kökleri kullanılır.

Faydası : Basur memelerinden doğan şikayetleri giderirler

Behmen (kavzakökü) : Turp'a benzer, otsu bir bitkidir. 20 Ocak ile 20 Şubat
arasında çiçek açar. Çiçeğinin rengine göre kızılbehmen ve akbehmen adında iki
türü vardır.

Faydası : Basur memelerinden doğan şikayetleri giderir

Bergamot (citrus bergamia) : Sedefotugiller familyasından bir çeşit narenciye
türüdür. Meyvesinin kabuklarından güzel kokulu bir esans yapılır. Dalları seyrek
ve kısa dikenlidir. Meyvesi armut şeklinde, sarımtırak yeşil veya altın sarısı
rengindedir. 8-10 dilimi vardır.
Bergamot meyvasından çıkarılan esans yeşilimtırak veya sarımtırak yeşil
renktedir. Acı fakat hoş kokuludur.

Faydası : Koku vermesi için bazı ilaçlara ve çaya karıştırılır. Reçeli de
yapılır

Besbase (macis) : Hindistancevizi çekirdeğini örten özlü zardır. İçeriğinde
esans ve yağ vardır.

Faydası : Teskin edici iştah açıcı ve vücudu kuvvetlendiricidir. Tavsiye edilen
milktarı aşmamalıdır Aksi halde zehirlenme belirtileri görülebilir

Beşparmakotu (kazotu) : Gülgillerden; yol kenarında ve çayırlarda yetişen 40-70
santimetre boyunda yabani bir bitkidir. Yaprakları beşparmak şeklindedir. Rozete
benzer. Gümüşi renktedir. Uzun saplı çiçekleri, yaprakların arasından çıkar.
Altın sarısı rengindedir. Yaprak ve kökleri Temmuz, Ağustos aylarında toplanıp
kurutulur.

Faydası : İshali keser. Mide rahatsızlıklarını giderir. Vücuda kuvvet verir.
Bademcik ve boğaz ağrılarını giderir. Diş ağrılarını dindirir. Diş etlerini
kuvvetlendirir. Yüz lekelerini giderir ve cildi yumuşatır

Bezelye (pisum) : Baklagillerden tırmanıcı bir bitki ve onun tohumudur.

Faydası : Kabızlığı giderir. Kan yapar. Kan kanserine karşı korur

Biber (filfil) : Patlıcangillerden; taze iken yeşil ve çoğu acı olan meyvesi;
sebze ve baharat olarak kullanılır. Bol miktarda C vitamini vardır. Acı ve tatlı,
yeşil ve kırmızı çeşitleri vardır.

Faydası : Kırmızı biber ile hazırlanan ilaç, nevralji, lumbago ve romatizmada
faydalıdır. Ayrıca biber, mideyi kuvvetlendirir. İştahı açar ve hazmı
kolaylaştırır. Kanamaları önler. Cinsel arzuları kamçılar

Biberiye (kuşdili) : Ballıbabagillerden; Akdeniz çevresinde çok yetişen; küçük,
kalınca, ensiz ve kokulu yaprakları ile çiçeklerinden faydalanılan bir bitkidir.
Yaprakları iğneye benzer. Boyu 2 metre kadardır. Çiçekleri mavi veya eflatundur.
Çiçeklerinden renksiz veya soluk sarı renkte olan biberiye esansı çıkarılır.
İçeriğinde kafuru, sineol, kamfen, pinen, borneol ve bornilasetat vardır.

Faydası : Hazımsızlığı giderir. Çarpıntıyı keser. Yarımbaş ağrılarını giderir.
Baş dönmesini keser. Astım, bronşit ve kansızlıkta faydalıdır. Yağlı saçların
yağını alır. Burkulmalarda ve deri yaralarında da haricen kullanılır. İdrar ve
adet söktürür. Safra ifrazatını arttırır

Binbirdelikotu (hypericum calycinum) : Çalılık ve fundalıklar arasında yetişen
uzun ömürlü bir otsu bitkidir. 30-80 santimetre boyundadır. Gövdesi dört
köşelidir. Yaprakları sapsızdır. Çiçekleri parlak sarı renktedir. Mayıs ve eylül
aylarında çiçek açar.

Faydası : İdrar ve balgam söktürür. İştah açar. Sinirleri yatıştırır

Binbirdelikotu (hypericum calycinum) : Çalılık ve fundalıklar arasında yetişen
uzun ömürlü bir otsu bitkidir. 30-80 santimetre boyundadır. Gövdesi dört
köşelidir. Yaprakları sapsızdır. Çiçekleri parlak sarı renktedir. Mayıs ve eylül
aylarında çiçek açar.

Faydası : İdrar ve balgam söktürür. İştah açar. Sinirleri yatıştırır

Boruçiçeği (çançiçeği) : Çançiçekgillerden; çiçekleri boru biçiminde olan bir
bitkidir. Çiçekleri turuncu renktedir.

Faydası : Nefes darlığı, bronşit ve astımın sebep olduğu rahatsızlıkları giderir

Böğürtlen (tilkiüzümü) : Gülgillerden bahçe çitlerinde, yol kenarlarında
kendiliğinden yetişen, dikenli bir çalıdır. Yemişi ahududuya benzer, fakat ondan
küçüktür. Önceleri kırmızı iken sonraları kararır. Yaprakları; çiçekleri açmadan
toplanıp, kurutulur. Birçok türü vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Ayaklardaki şişlikleri indirir. Yüksek tansiyonu
düşürür. Gözlerdeki zafiyeti giderir. Mesane taşlarının düşmesine yardımcı olur.
Ağız, dil, diş eti ve bademcik iltihaplarını giderir. Kadınlarda görülen beyaz
akıntıyı keser. Haricen kullanıldığı takdirde ağrıları dindirir, yanıkları
iyileştirir. Kökü kaynatılıp, suyu içilecek olursa kandaki şeker miktarını
düşürür

Börülce (karnıkara) : Göbeği koyu renkli bir çeşit ufak fasulyedir. İçeriğinde
protein, azot, nişasta ve C vitamini vardır.

Faydası : İdrar tutukluğunu ve anüs kaşıntısını giderir. Yanık tedavisinde
kullanılır

Buğday (triticium vulgare) : Birçenekligillerdendir. Sapları kamışsıdır ve
içleri boştur. Çiçekleri başak şeklindedir. Yemişlerine buğday denir. İçeriğinde
B vitamini ve karbonhidratlar vardır. Bunlar, tanelerin kepeğindedir. Bu nedenle
buğday unu ne kadar çok kepekli, yani esmer olursa, o derece faydalı olur.

Faydası : Kepekli buğday unundan yapılan ekmek, kurabiye ve benzerleri
bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Kabız olmayı önler. Çimlendirilmiş
buğday tanesi zihin yorgunluğu ve sinir bozukluklarını giderir. Damar sertliği,
mide ve cilt hastalıkları olanlar, taze ekmek ve sıcak börek gibi şeyler
yememelidirler

Burçak (lathyrus) : Baklagillerden; taneleri hayvan yemi olarak kullanılan bir
bitkidir. Taneleri mercimeğe benzer.

Faydası : Lapası; ezik, çürük tedavisinde; taneleri ise, isilik ve mayasılda
kullanılır

D

Dalakotu (kurtluca) : Eğreltiotugillerden; sıcak bölgelere yetişen bir bitkidir.
Güzel kokulu, pembe çiçekleri vardır. Yapraklarının üstü parlak, altı donuk
yeşil kadife rengindedir. Tadı acıdır.

Faydası : Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Dizanteri ve ishali keser. Nefes
almayı kolaylaştırır. Öksürüğü keser. Karaciğer ve mide hastalıklarının
iyileşmesine yardım eder.

Damkoruğu (kulakotu) : Damkoruğugillerden ılık iklimlerde yetişen bir bitkidir.
Çiçekleri kırmızıdır. Yaprakları etli ve çiçeklerin dibindedir. Haziran -
Ağustos ayları içinde toplanır. Çoğu zaman taze halde kullanılır.

Faydası : Basur memelerini giderir. Nasırları söker.

Darı (akdarı) : Buğdaygillerden, kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. Tohumları
besin olarak kullanılır.

Faydası : Darı unundan yapılan yiyecekler, zihin yorgunluğunu giderir. Sinirleri
kuvvetlendirir. Hamilelere de faydası vardır.

Defne (laurus nobilis) : Defnegillerden yaprakları güzel kokulu ve yaz kış yeşil
olan ağaçtır. Boyu 2 metre kadardır. Akdeniz kıyılarında yetişir. Meyveleri
yuvarlaktır. Rengi siyahımtıraktır. Yapraklarından yeşil renkli bir yağ
çıkarılır.

Faydası : Terletir, ateşi düşürür, vücuda rahatlık verir. İdrar ve adet söktürür.
İştah açar, Hazmı kolaylaştırır. Sinir ağrılarını (nevralji) dindirir. Yağı bazı
merhemlerle karıştırılır. Baharat olarak da kullanılır. Hamileler
kullanmamalıdırlar.

Demirhindi (tamarin) : Baklagillerdn bir çeşit ağaçtır. Boyu 25 metre kadardır.
Meyvesinden şerbet yapılır. Sıcak ülkelerde yetişir. Çiçekleri sarı kırmızı
salkımlar halindedir. Meyvesi koyu kırmızımtırak, büyük ve tohumludur.
Meyvesinin mayhoş lezzetli, macuna benzeyen öz kısmı kullanılır. İçeriğinde ekşi
maddeler, nişasta ve şeker vardır.

Faydası : Susuzluğu giderir. Vücuda rahatlık ve serinlik verir. 20 gramı müshil
tesiri gösterir. Bağırsakları temizler. Soğuk içilir.

Denizkadayıfı (carrageen) : Esmer su yosunlarından bir çeşit deniz bitkisidir.

Faydası : Solunum ve hazım sistemi nezlelerini giderir. Vücudu besleyici olarak
da kullanılır.

Denizsaçı (mousse de corse) : Deniz kayalarında bulunur. Kuru iken saç gibi ince,
esmer, birbirine girmiş liflerdir. Deniz bitkileri gibi kokar. Tadı tuzludur.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürür.

Denizüzümü (ephedra campylopoda) : Yurdumuzun hemen hemen her yerinde yetişen
her zaman yeşil, uzun ömürlü, çalı görünümünde bir bitkidir. Gövdesi incedir.
Yaprakları, gövde üzerine karşılıklı, çapraz şekilde dizilmiştir. İçeriğinde 'efedrin
alkoloid' bulunur. 35 kadar türü vardır.

Faydası : Astım hastalığının şikayetlerini giderir. Terletir. Ateş düşürür.
Romatizma ağrılarını dindirir.

Dereotu (tereotu) : Maydanozgillerden iplik biçiminde yaprakları olan güzel
kokulu bir bitkidir. Sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası : Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. Hazmı kolaylaştırır, midenin
gereği gibi çalışmasını sağlar. Hıçkırık ve hava yutmayı önler. Sinir zafiyetini
giderir. Uyku verir. Aybaşı kanamalarının kolay olmasını sağlar. Anne sütünü
artırır. İştah açar. Ağız kokusunu giderir. Çocuklardaki gaz ağrılarını giderir.
Yemeklere ve salatalara tat vermek için konur. Hamileler kullanmamalıdır.

Devedikeni (chardon) : Bileşikgillerden; tarlalarda yetişen 1 metre kadar
boyunda bir bitkidir. İnce ve çengellidir. Yaşken güzel kokuludur. Kuruyunca bu
koku kaybolur.

Faydası : Ateşi düşürür, terletir ve vücuda rahatlık verir.

Devetabanı (phlodentron) : Bileşikgillerden geniş yapraklı, her türlü toprakta
yetişebilen bir bitkidir. Çiçekleri, yapraklarından önce açar, altın sarısı
rengindedir. Hekimlikte çiçekleri ve yaprakları kullanılır. Çiçekleri Nisan'da,
yaprakları ise, Haziran ve Temmuz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası : İdrar söktürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri yatıştırır ve vücuda
kuvvet verir. Astım, nefes darlığı, bronşit ve soğuk algınlığında şikayetleri
geçirir. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Nezle ve ciğer iltihabında da
kullanılır. Yaraların iyileşmesinde ve çıbanların olgunlaşmasına yardımcı olur.

Devekulağı (büyük dulavratotu) : Bileşikgillerden bir çeşit bitkidir. Yaprakları
enli ve yeşildir. Altları sincabi renktedir. Kökü kalındır. Çiçeklerinde ince,
uzun dikenleri vardır. Kökleri toplanır, ince ince dilimlenip, kurutulur. Acıdır.
Yaprakları da gölgelik bir yerde kurutulur.

Faydası : İdraryollarında biriken kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur.
Kanı temizler. Terletir, vücuda biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Romatizma ve nikrisin şikayetlerini giderir. Vücuda rahatlık verir.

Dişbudak ağacı (fraxinus excelsior) : Zeytingillerden sert keresteli bir ağaçtır.
Boyu 30 metre kadardır. Yaprakları 9-13 parçalı bir dantela görünümündedir.
İlkbahar ve yaz aylarında kabuğu ve yaprakları toplanıp kurutulur.

Faydası : Ateşi düşürür, vücuda kuvvet verir. Anne sütünü artırır. Romatizma ve
nikris ağrılarını keser. Kabızlığı giderir. (kabuğu ise kabızlık yapar, ishali
keser) idrar söktürüp, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Mobilyacılıkta da kullanılır.

Dolama otu (paronychia serpilifolia) : Karanfilgiller familyasından yeşil ve
beyaz renkte küçük çiçekleri bulunan bir çeşit bitkidir. Yaprakları beyazımtırak
yeşildir. Kökü kullanılır.

Faydası : Dolama ve çıbanların tedavisinde kullanılır.

Domates (solanum lycopersium) : Patlıcangillerden bir çeşit bitkidir. Ürünü için
yetiştirilir. Vatanı Meksika ve Peru'dur. Yabani türünün meyveleri yuvarlak ve
kiraz kadar küçüktür. Domatesin içeriğinde lycopin denilen bir madde bulunur. A,
B, C vitamileri bakımından zengindir. Gövde ve yapraklarında solanin denilen
zehirli bir alkoloid bulunur.

Faydası : Bol idrar söktürür. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını ve
kanın durulmasını sağlar, damar sertliğini giderir. Romatizma ve nikriste
faydalıdır. Safra ve böbrek taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Üremiyi
düşürür. Hazmı kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli
bir şekilde çalışmasını sağlar. Cilde tazelik ve pembelik verir. İsiliği ve
mayasılı giderir. Nasırların sökülmesine yardımcı olur. Çıbanların
olgunlaşmasını sağlar. Arı sokmasında ve yanıkların tedavisinde faydalanılır.
Kansere karşı korur. Midesi zayıf olanlar, böbrek ve mesanelerinde iltihap
olanlar, suyunu içmelidirler.

Dulaptalotu (daphne mezereum) : Dulaptalotugillerin örnek bir bitkisi olan bir
ağaçcıktır. Yüksek yerlerde yetişir. Çiçekleri güzel kokuludur. Meyveleri
kırmızımtıraktır. Yaprakçıkları ise, açık yeşildir. Kabukları kullanılır.

Faydası : Zona tedavisinde faydalıdır.

Dulavrat otu (pıtrak) : Bileşikgillerden; yol kenarlarında ve seyrek
koruluklarda yetişen bir bitkidir. 1-1,5 metre boyundadır. Kökü ve yaprakları
kullanılır.

Faydası : Yapraklarından yapılan ilaçlar, romatizma ve nikris ağrılarını giderir.
Mide iltihaplarını iyileştirir. Kökünden yapılan ilaçlar ise, deri iltihapları
ve egzamanın tedavisinde ve karaciğer hastalıklarında kullanılır.

Dut (morus) : Dutgillerden yapraklarıyla ipek böceği beslenen bir ağaçtır.
Meyveleri, Beyaz ve kara olur. Karadut ekşidir. Dutusaresi çıkartılır.
Hekimlikte şurubu, meyveleri, ve yaprakları kullanılır.

Faydası : Beyaz dut yaprakları idrar söktürür. Vücutta biriken suyu boşaltır. Aç
karnına yenen beyaz dut, Bağırsak solucanlarının düşürülmesini sağlar. Mide ve
bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.
Karadut şurubu pamukçuk hariç diğer ağız ve bademcik iltihaplarını giderir.

Duvar sarmaşığı (ivy) : Sarmaşıkgiller familyasından; uzun ömürlü, 50 metre
kadar boyunda, her zaman yapraklı, tırmanıcı bir bitkidir. Yaprakları tüysüz ve
serttir. Üst yüzeyleri koyu, alt yüzeyleri ise açık yeşil renktedir. Meyvesi,
siyahımsı mor renktedir. İçeriğinde 'hederin' vardır. Zehirlidir. Ev ilaçlarında
kullanılmamalıdır.

Faydası : Kabızlığı giderir. Kusturur ve aybaşı kanı söktürür. Haricen
kullanılacak olursa, yaraları tedavi eder.

Düğün çiçeği (girit lalesi) : Düğünçiçeğigillerden; 30-60 cm. boyunda, uzun
ömürlü bir bitkidir. Kökleri ipliksidir. Nisan - Haziran aylarında çiçek açar.
Zehirlidir. Yaprakları çok küçüktür ve üç parçalıdır. Hekimlikte nadiren
kullanılır.

Faydası : Basur memelerinin şikayetlerini giderir.

E

Ebegümeci (hubbaz) : Ebegümecigillerden; çiçekleri ilaç, yaprakalrı da sebze
olarak kullanılan ve genellikle tarla kenarlarında kendi kendine yetişen bir
ottur. 20-70 cm. boyundadır. Yaprkalrı sarmaldır. Mayıs - Ağustos ayları
arasında çiçek açar. Yaprak ve çiçeklerinde fazla miktarda müsilaj vardır.
Yaprak ve çiçekleri kurutulmadan kullanılır.

Faydası : Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Mide ve bağırsakların muntazam
çalışmasını sağlar. Kabızlığı giderir. Mide bulantısı ve kusmaları önler. Ateşi
düşürüp, vücuda rahatlık verir. Boğaz ve bademcik iltihaplarını giderir. Nezle,
bronşit, nefes darlığı tedavisinde kullanılır. Lapası çıbanların olgunlaşmasını
sağlar. Burun kanamasını durdurur. Dişeti hastalıklarını tedavi eder. Mide
ağrısını keser. Burun tıkanıklığını giderir.

Ebücehil karpuzu (acıhıyar) : Kabakgillerden elma iriliğinde meyvesi çok acı ve
ishal yapıcı bir bitkidir. İçeriğinde 'colocynthine' vardır. Zehirlidir. 2
gramdan fazlası öldürebilir. Haricen kullanılır.

Faydası : Romatizma, mafsal ve nikris ağrılarını dindirir. Kaşıntıları geçirir.

Eğirotu (azakeyeri) : Yılanyastığıgiller familyasından; akarsu kıyıları ve
bataklıklarda yetişen 60-70 cm. boyunda bir otsu bitkidir. Meyveleri yeşilimsi
renktedir. Çiçekleri, siyahımsı-erguvani renklidir. Tadı mayhoştur.

Faydası : İştahı açar, mide ve bağırsak gazlarını giderir. Mide ekşimesini
geçirir. Mide ülserini iyileştirir. İdrar ve adet söktürür. Dişetlerini
kuvvetlendirir. Ter söktürür, ateşi düşürür ve ağrıları dindirir. Kusturur,
aksırtır. Sinirleri yatıştırır. Sarılık ve nikris tedavisinde kullanılır.

Eğreltiotu (nepkrodium filixmas) : Eğreltiotugillerden; kumlu yerlerde yetişen
bir cins bitkidir. Çok çeşidi vardır. Boyu 120 cm. kadardır. Kökü kalındır. Dışı
siyahi, içi beyazdır. Zehirlidir. Tavsiye edilen miktarı aşmamak gerekir.
Hekimlikte erkek eğreltiotu kullanılır. Gebeler ve kansızlar kullanamaz.

Faydası : Bağırsak solucanları ve tenyaları düşürür. Memeli basur ve variste de
faydalıdır.

Ekmek ağacı (artocarpus) : Dutgillerden; tropik asya adalarında yetişen ve her
mevsimde mahsul veren bir bitkidir. Meyveleri ananasa benzer. İçeriğinde bol
miktarda nişasta vardır. Meyve ve yaprakları yenir. Ekmek yapmak için de
kullanılır.

Faydası : Besleyicidir.

Ekşi elma (yabani elma) : Gülgillerden; ormanlarda yetişen bir ağacın meyvesidir.
Meyveleri küçük ve çok ekşidir. Çiçekleri, açık pembedir.

Faydası : Mide ve bağırsaklardaki gazı boşaltır. Buralardaki iltihapları giderir.

Elma (malus) : Gülgillerden çiçekleri pembe, oldukça yüksek bir ağacın
meyvesidir. Meyvesi (elma); çoğu yumruktan küçük ve yuvarlak, kabuğu parlak ve
sert, kırmızıdan yeşile kadar türlü renktedir. Çekirdekleri ufaktır. Dokusu
gevşektir. Kokusu hoş, tadı mayhoş veya tatlıdır. Amasya, Gümüşhane, Niğde ve
Ferik gibi birçok çeşidi vardır.

Faydası : Sinirleri ve adaleleri kuvvetlendirir. Bedeni ve zihni yorgunluğu
giderir. Hamilelerin bulantı ve kusmalarını azaltır. Hastalıkların çabuk
geçmesini sağlar. İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasında
yardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardım eder. Kanı
temizler. Kolestrolü düşürür. Damar sertliği ve kalp krizlerini önler. Kandaki
şeker miktarını düşürür. Kabızlığı giderir. Şeker hastaları için faydalıdır.
Dizanteri ve paratifoda iyileşmeye yardımcı olur. Öksürüğü keser. Kompostosu
ateşi düşürür. Susuzluğu keser. Uçukları geçirir. Cildin taze ve güzel kalmasını
sağlar. Göz ve kulak ağrılarında da kullanılır.

Enginar (cynara) : Bileşikgillerden; kökü yıllarca yaşayıp, her ilkbaharda
yeniden süren dikenli bir bitki ve bunun sebze olarak yenen iri topuz
biçimindeki yeşil çiçeğidir. Killi, kumlu ve rutubetli toprakalarda yetişir. Çok
iyi bir besindir. İçeriğinde 'cynarine' vardır.

Faydası : Kandaki üre ve kolestrolü düşürür. İdrar söktürür. Kandaki şeker
miktarını ayarlar. Şeker hastaları için çok faydalıdır. Bedeni ve ruhi
bitkinliği giderir. Vücuda dinçlik verir. Sinirleri güçlendirir. Damar sertliği
ve kalp hastalıklarını önler. Böbreklerdeki kumların dökülmesine yardım eder.
Karaciğer hastalıklarının çabuk geçmesini sağlar. Sarılıkta faydalıdır.
Romatizmanın şikayetlerini geçirir. Mide ve bağırsakları temizler. İshali keser.
Emzikli kadınlar, böbreklerinde veya mesanelerinde itihap olanlar yememelidir.

Ergeç sakalı (çayırmelikesi) : Gülgillerden dalları sağlam ve sert kırmızımtırak
bir bitkidir. Çiçekleri kar taneleri gibidir ve dalların ucunda toplanmışlardır.
Yaz aylarında toplanıp kurutulur. Bitkinin her yeri kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Böbrek mesane ve idrar yollarındaki iltihapları giderir. Soğuk algınlığını
geçirir. Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Kalbi kuvvetlendirir. Nefes
darlığı ve astımda faydalıdır. Diş ağrılarını keser. Diş eti ve boğaz
iltihaplarını giderir.

Erik (prune) : Gülgillerden beyaz çiçekli bir ağacın yemişidir. Erik, çoğu ceviz
büyüklüğünde, kabuğu ince, sarıdan kırmızıya ve mora kadar türlü renkte, tadı
mayhoş veya tatlı, etli, sulu tek ve sert çekirdekli bir yemiştir. B vitamini
bakımından zengindir.

Faydası : Sinirleri kuvvetlendirir. Zihin yorgunluğunu giderir. Kabızlığı
giderir. İdrar söktürür ve vücudun rahatlamasını sağlar. Karaciğer şişliğini
giderir. Böbrekleri dinlendirir. Kansızlığı giderir. Kalbi kuvvetlendirir. İştah
açar ve hazmı kolaylaştırır. Romatizma, mafsal kireçlenmesi ve nikriste
faydalıdır. Çekirdekleri de, bağırsak solucanlarını düşürmekte kullanılır.

Eşek kulağı (mayasılotu) : Sığırdiligillerden; çiçekleri beyaz ve menekşeye
çalar renkte, yaprakları neşter şeklinde bir bitkidir. Mart-Temmuz ayları
arasında toplanıp, kurutulur.

Faydası : Müzmin ishali keser. Nefes darlığını giderir. Göğsü yumuşatır.
Bronşitte faydalıdır. Öksürüğü keser. Ağız, dil ve boğaz iltihaplarını giderir.


F

Farekulağı (güveyotu) : Çuhaçiçeğigillerden; tohumları kuşyemi olarak kullanılan
bitkilerin cins ismidir. Kokusu güzeldir. Çiçekleri, beyazımtırak erguvan
rengindedir. Dallarının ucunda, küçük demetler halinde bulunur. Yapraklarının
altı tüylüdür. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur. İçeriğinde; terpinol, terpinin
vethymol gibi kokulu maddeler vardır.

Faydası : İştahı açar, vücuda dinçlik verir. Nezleyi keser. Göğsü yumuşatır,
öksürüğü giderir, balgam söktürür. Diş ağrılarını keser. Sinir bozukluklarını
giderir. Görme zafiyetinde de faydalıdır. Midevi, yatıştırıcı ve spazm
gidericidir. Yaralar için hazırlanan ilaçların bileşiminde vardır.

Fasulye (phaseouls vulgaris) : Baklagillerden; barbunya, çalı, ayşekadın, horoz
gibi birçok çeşitleri olan bir bitki ve bunun sebze olarak kullanılan yeşil
ürünü ve kuru tohumlarıdır.

Faydası : Taze fasulye, bedeni ve zihni yorgunlukları giderir. Vücudun
kuvvetlenmesini sağlar. Pankreas bezi'nin gereği gibi çalışmasına yardımcı olur.
Şeker hastalığını önler ve kandaki şeker miktarını düşürür. İdrar tutukluğunu
giderir. Albümini düşürür. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı
olur. Karaciğer yetersizliğini tedavi eder. Kalbi ve böbrekleri kuvvetlendirir.
Kalp çarpıntılarını giderir. Zehirlenmelerden sonra yenilecek olursa; çabuk
iyileşmeyi sağlar. Fasulye pişirilirken, pişirme suyunu en azından 2-3 kere
değiştirmek gerekir.

Fesleğen (reyhanotu) : Ballıbabagillerden; yaprakları güzel kokan bir çeşit süs
bitkisidir. Akfesleğen, hindfesleğeni, yabanifesleğen, yerfesleğeni gibi
çeşitleri vardır.

Faydası : Öksürüğü keser. Hazımsızlığı giderir. Baş dönmesini durdurur. Zafiyeti
giderir. Arı sokmasında faydalıdır. Ağız yaralarını tedavi eder. Fesleğen kokusu;
sivrisinek ve tahtakurusu gibi haşaratı kaçırır.

Fındık (corylus avellana) : Palamutgillerden; kuzey yarımküresinin ılık
yerlerinde ve yurdumuzun en çok Karadeniz Bölgesinde yetişen ufak bir ağaçtır.
Meyvesi (Fındık), sert bir kabuk içindedir. İçeriğinde nişasta ve yağ vardır.

Faydası : Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahat
devresinin çabuk geçmesini sağlar. Hamilelere de faydalıdır. Dövülmüş yenirse
öksürüğü keser. Varise faydalıdır.
Fındıkyağı, böbrek ağrılarını giderir. Kum ve taşların düşürülmesinde yardımcı
olur. Bağırsak solucanlarını düşürür. Sarada da faydalıdır. Mideleri hasta
olanlar, damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet edenler, çok az
yemelidirler.

Filiskin (yarpuz) : Akdeniz bölgesinde yetişen, tüylü 10-50 santimetre boyunda,
kuvvetli kokusu olan bir bitkidir. Yaprakları kısa saplı olup, oval şeklindedir.
Çiçekleri morumsu pembelidir. İçeriğinde uçucu yağ vardır.

Faydası : Mide ağrısını keser. Kusma ve bulantıyı önler. İktidarsızlığı giderir.
Vücudun dinç kalmasına yardımcı olur.

Frenkmaydanozu (chervil) : Maydanozgillerden ıtırlı bir bitkidir. Birçok çeşidi
vardır.

Faydası : İdrar ve aybaşı kanı söktürür. Basur memelerinin verdiği şikayetleri
giderir. Suyuyla kirpiklere kompress yapılırsa, uzamalarını sağlar.

Frenküzümü (ribes rubrum) : Taşkırangillerden; bir çalıdır. Yemişi uzun salkım
şeklinde olup, taneler, ufak ve kırmızıdır. Tadı mayhoştur. 150 kadar türü
vardır. Daha çok şurubu yapılarak kullanılır. İçeriğinde organik asitler vardır.

Faydası : İştah açar, hazmı kolaylaştırır. İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir.
Böbreklerdeki taşların düşürülmesine yardımcı olur. Karında toplanan suyu söker.
Karaciğer şişliğini giderir. Sarılığı giderir. Romatizma ve mafsal
kireçlenmelerinde de faydalıdır. Sindirim yollarındaki iltihapları temizler.
Şurubu, çok besleyicidir.

Funda (süpürgeotu) : Fundagillerden; çiçekleri kırmızımtırak mor ve çan şeklinde
olan bir bitkidir. İşlenmemiş topraklarda yetişir. Çalı görünümündedir. Süpürge
çalısı da denilen bu bitkinin kökünden ağızlık; dallarından da kaba süpürge
yapılır. Çiçekleri, Ağustos ayından itibaren toplanıp, kurutulur.

Faydası : İshali keser, idrar söktürür. Böbrek kum ve taşlarının düşürülmesine
yardımcı olur. Nikriste de faydalıdır. Anne sütünü artırır. Lapası, ağrıları
keser. Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi, çıban ve egzamada faydalıdır.

G

Gelincik (poppy) : Yazın kırlarda yetişen ve gelincikgillere örnek olarak alınan
bir çeşit çiçekli bitkidir. Çoğu kırmızı renklidir. Yaz aylarında toplanıp,
gölgede temiz bir kağıt üzerine serilerek kurutulur. İçeriğinde rheadine vardır.
Kokusu hoş değildir. Tadı da acıdır.

Faydası : Nefes darlığı, astım, bronşit ve göğüs nezlesinde rahatlık sağlar.
Boğmacayı keser. Kan tükürme ve kan kusmayı keser. Uykusuzluğu giderir.
Yanıkları iyileştirir. Yılancık da faydalıdır.

Gezağacı (fraxinus ornus) : Ege ve Akdeniz'in sahil kısımlarında yetişen bir
çeşit dişbudak ağacıdır. Sarı boya elde etmekte ve kudret helvası yapmakta
kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür ve kabızlığı giderir.

Gözlükotu (gözotu) : Kırlarda kendiliğinden yetişen bir çeşit bitkidir.
Yaprakları dantela şeklindedir. Çiçekleri; ufak, beyazımtırak, mavi ve kırmızı
benekli olup, yapraklarının ortasındadır. Çiçekleri, yaz aylarında toplanıp,
kurutulur.

Faydası : Göz nezlesi ve göz iltihaplarını iyileştirir. Mide ve bağırsak
gazlarını giderir.

Greyfurt (altıntop) : Turunçgiller familyasından; bahçelerde yetiştirilen bir
ağaç ve meyvesidir. Meyvesi, portakaldan daha iri, kanarya sarısı renginde, tadı
hafif acımsı ve ekşidir. İçeriğinde C vitamini vadır.

Faydası : İştah açar. Karaciğerin normal çalışmasını sağlar. Safra ifrazatını
arttırır. Hazmı kolaylaştırır. İdrar tutukluğunu giderir, bol miktarda idrar
söktürür. Vücutta biriken suyu ve zehirli atıkları atar. Kanı temizler. Bedeni
ve zihni yorgunluğu giderir. Felç ve kanamaları önler. Akciğer ve göğüs
hastalıklarında faydalıdır.

Gül (rosa) : Gülgillerin örneği olan bitki ve bunun çiçeğidir. Bir çok çeşidi
vardır. Bunlar; kokusu, rengi, şekli, iriliği ve ufaklığı bakımından birbirinden
ayrılır. En çok görülen çeşitleri; sarı gül, van gülü, yediveren gülü, Yabani
gül ve Şam gülüdür. Pembe gülün taze çiçeklerinden gülsuyu ve gül esansı elde
edilir. İçeriğinde geraniol, rodinol, eugenol, citronel ve feniletilalkol vardır.
Hekimlikte çiçeklerinin renkli yaprakları kullanılır. Bunlar, gonca halindeyken
toplanıp, sıcak bir yerde kurutulur ve ışık almayan kutularda saklanır.

Faydası : Antiseptik olarak kullanılır. İshali keser. Boğaz ve bademcik
iltihaplarını giderir. Göz kanlanmaları ve göz nezlelerinde faydalıdır. Ayrıca
krem ve parfümeri sanayiinde kullanılır.

Gülhatmi (althaea rosa) : Ebegümecigillerden; yaprakları geniş ve yuvarlak,
çiçekleri büyük ve türlü renklerde olan bir süs bitkisidir.

Faydası : Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir nezle ve öksürükten kaynaklanan
şikayetleri giderir. Boğaz, bademcik ve diş eti iltihaplarını tedavi eder.
Bağırsak iltihaplarını giderir.

Günlük (buhur) : Tropik bölgelerde yetişen sığala ağacından elde edilen
reçinedir.

Faydası : Nefes darlığını giderir, vücuda rahatlık verir Tütsü olarak kullanılır.

Güvercinkökü (jatrorrhiza palmata) : Jatrorrhiza palmata adlı bitkinin köküdür.
İçeriğinde kolombin ve barberin denilen maddeler vardır. Tadı acıdır.

Faydası : İshali keser. İştahı açar. Mideyi kuvetlendirir. Fazla kullanıldığı
takdirde, mide ve bağırsaklara zarar verir.

Güveyfeneri (gelinfeneri) : Patlıcangillerden; kireçli topraklarda yetişen bir
çeşit bitkidir. Çiçekleri pembe-beyazdır. Yemişleri kiraza benzer. Terkibinde C
vitamini vardır. Lezzeti acımtıraktır. Meyveleri Eylül - Ekim aylarında toplanıp,
kurutulur.

Faydası : İdrar ve ter söktürür. Karında toplanan suyu boşaltır. Böbrek
taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Sarılıkta da faydalıdır.

Güzelavratotu (belladon) : Patlıcangillerden; kireçli topraklarda yetişen 180
santimetre kadar boyunda, birkaç sene yaşayan nahoş kokulu bir bitkidir.
Meyveleri kiraz gibi yuvarlak ve siyah renktedir. İçeriğinde Atropin vardır.
Zehirlidir. Ev ilaçlarında kullanılmaması gerekir.

Faydası : Hekimlikte ağrıları dindirmek için kullanılır. Mide ve bağırsak
hastalıkları, astım, beyin hastalıkları, kalp hastalıkları ve sinir
hastalıklarında kullanılır.

H

Hanımeli (lonicera caprifolium) : Hanımeligillerin örneği olan, ilkbaharda güzel
kokulu çiçekler açan bir süs bitkisidir. Çiçekleri, kabuğu ve yaprakları
kullanılır. 100 kadar türü vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Müzmin bronşitte
rahatlık sağlar. Nefes darlığını giderir. Öksürüğü keser. Nikriste de kullanılır.

Gardal (sinapis) : Turpgillerden bir çeşit bitkidir. Vatanı Akdeniz bölgesidir.
Sarı veya beyaz çiçeklidir. Tohumlarında eterik yağ vardır. İki çeşidi vardır.

Siyah hardal: Çiçekleri sarı, meyvesi dört köşeli, kısa ve sivridir. Hekimlikte;
göğüs hastalıklarında kullanıllır.

Beyaz hardal : Soluk kırmızı veya beyaz çiçeklidir. Taneleri, siyah
hardalınkinden daha büyüktür.
Hekimlikte; daha ziyade siyah hardal tohumu kullanılır. Tesirli maddesi 'potasium
mironat' ve 'sinigrin'dir.

Hardal ruhu : Ilık suya, dövülmüş hardal tohumu konularak elde edilir. Çok
tahriş edici bir maddedir. Deriyi kızartır ve yakar.

Hardal kağıdı : Hardal tozunun, kauçuk mahlülü aracılığıyla kağıda
yapıştırılması suretiyle elde edilir. Bu kağıt ılık su ile ıslatılıp, hardallı
tarafı cilde tatbik edilir.

Hardal banyosu : Temiz bir tülbentin içine 150 - 500 gram hardal tozu konur.
Çıkın yapıldıktan sonra banyo suyuna konur.
Hardal kağıdı, keten tohumu lapası veya hardal banyosu 10-15 dakikadan fazla
tatbik edilmemelidir.

Faydası : Beyne veya akciğerlere kan hücum etmesi hallerinde faydalıdır. Bronşit
ve zatürreeden doğan şikayetleri giderir. İç organlarda biriken kanı dışarı
çeker. Sofrada kullanılan hardal ise hazmı kolaylaştırıp, kabız olmayı önler.

Hasırotu (saz) : Hasırgiller familyasından; düz ince uzun, dayanıklı olan
yaprakları; minder ve yastık gibi şeyleri doldurmaya, hasır örmeye yarayan bir
sazdır. Bataklıklarda yetişir.

Faydası : Bağırsak solucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur.

Haşhaş (papaver) : Gelincikler familyasından bir çeşit bitkidir. Baş kısmından
afyon, tohumlarında da haşhaş yağı çıkarılır.
Afyon, haşhaş meyvelerinin özel bıçakla çizilmesi sonucu akan, süte benzer
sıvının güneşte katılaşmış ve esmerleşmiş şeklidir. İçeriğinde morfin, kodein,
tebain, papaverin, narkotin gibi maddeler vardır. Uyuşturucudur, zehirlidir. Ev
ilaçlarında kullanılmaması gerekir.

Faydası : Hekimlikte; ağrı ve sancıları giderici ve ishal kesici olarak
kullanılır.

Hatmi (althaea officinalis) : Ebegümecigillerden; büyük, yuvarlak, yumuşak
yapraklı ve uzun köklü bir bitkidir. Çiçekleri beyazımsı mor veya pembedir.
Hekimlikte kökü ve yaprakları kullanıllır. İçeriğinde fazla miktarda müsilaj
vardır. Çiçekleri Temmuz ve Ağustos aylarında, kökleri ise Sonbahar aylarında
toplanıp, kurutulur.

Faydası : Nezle ve bronşitin sebep olduğu şikayetleri giderir. Ağız, boğaz ve
diş eti iltihaplarını iyileştirir. Bağırsak iltihaplarını giderir. Sancıları
dindirir. Dövülmüş hatmi taneleri, vücuda sürülecek olursa, sivrisinek ve böcek
sokmalarını önler.

Havacıva (alkanna tinctoria) : Hodangiller familyasından; Akdeniz bölgesinde
yetişen bir bitkidir. Çiçekleri mavidir. Köklerinin iç tarafı sarı, öz kısmı ise
kırmızımtırak renktedir. Kökünden boya elde edilir.

Faydası : Ağrıları giderir. Bağırsak hastalıklarında faydalıdır.

Havlıcan (alpinia) : Zencefilgillerden, ıtırlı bir bitkidir. Doğu Asya'da
yetişir. Kök sapları baharat olarak kullanılır. İçeriğinde 'Alpinol' ve 'Alpinin'
gibi maddeler vardır.

Faydası : İştah açar. Tükürük ifrazatını artırır. Göğsü yumuşatır. Vücudun
güçlenmesini sağlar. Mide, bağırsak gazlarını önler. Mideyi kuvvetlendirir. Hava
yutmayı önler. Grip ve soğuk algınlıklarında vücudun ısınmasını sağlar. Baş
ağrısı ve baş dönmelerini dindirir. İdrar söktürür. Romatizma ve nikrisin
şikayetlerini hafifletir.

Havuç (daucus carota) : Maydanozgillerden; uzunca koni şeklinde ve etli olan
kökünden dolayı sebze olarak yetiştirilen bir çeşit bitkidir. İçeriğinde şeker,
A vitamini ve karotin vardır.

Faydası : Müzmin kabızlığı giderir. Çocuk ishallerini keser. Bağırsak
iltihaplarını giderir. Mide ve bağırsak kanamalarını keser. Kansızlığı giderir.
Cilde canlılık verir. Anne sütünü artırır. Cilt ve göz hastalıklarını önler.
Böbrek ağrılarını dindirir. Vücuda kuvvet verir. Astım, bronşit, ses
kısıklığında göğsü yumuşatır, rahatlık verir. Veremde de faydalıdır. Mide ve
onikiparmak ülserinde şikayetleri giderir. Kalp hastalıkları ve damar
sertliğinde faydalıdır. İdrar ve bağırsak gazlarını söktürür. Aybaşı halinin
muntazam ve ağrısız olmasını sağlar. Diş etlerini kuvvetlendirir. Yüz ve boyun
kırıklıklarını giderir. Görme gücünü artırır.

Hayıt (ayıt) : Mineçiçeğigiller familyasından; batı ve güney Anadolu'da yetişen
bir ağaçtır. Haziran - Temmuz aylarında mor renkli çiçekler açar. Dalları ve
yapraklarında, uçucu ve sabit yağ, tanen, sineol, şekerleri kristalize maddeler
ve bir glikozit vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Sancıları keser. Aybaşı kanamalarını düzenler. Anne
sütünü artırır. Hazımsızlığı giderir. Karın ağrısını ve ishali keser. Ayak
şişlerini indirir. Akrep ve arı sokmalarında faydalıdır.

Helvacıkabağı (kestanekabağı) : Kabakgillerden tatlısı yapılan bir çeşit
kabaktır. Yaprakları uzun ve büyüktür. Çekirdekleri yoktur. Ev ilaçlarında
çekirdekleri kullanılır.

Faydası : Bağırsak kurtlarının düşürülmesinde yardımcı olur.

Hercaimenekşe (viola tricolor) : Sarı, mor, mavi çiçekleri olan bir çeşit
menekşedir. Boyu 20 cm kadardır.

Faydası : İdrar söktürür. İdraryollarındaki iltihapları giderir. Cilt
hastalıkları ve özellikle egzamada faydalıdır. Öksürüğü keser. Damar sertliği ve
sarılıkta da kullanılır.

Hıyar (salatalık) : Kabakgillerden bir çeşit bitkidir. Yemiş gibi yenen veya
salatası yapılan, gevrek, serinletici ve suluca yemişine de hıyar denir.
Terkibinde A ve C vitamini vardır. Birçok çeşidi vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Vücut yorgunluğunu giderir. Romatizma ve mafsal
ağrılarında faydalıdır. Susuzluğu keser. Kandaki şeker miktarını düşürür.
İnsülin ihtiyacını karşılar. Ter bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar. El, yüz,
boyun kırışıklıklarını ve lekeleri giderir. Cilde güzellik verir.

Hiyarşembe (hindhıyarı) : Baklagillerden leguminoseae denilen büyük ağaçların
meyvesidir. Doğu Hind, Antil ve Brezilya'da yetişir. Meyvesi siyahtır ve
silindiriktir. Terkibinde şeker, pektin, zamk, tanen ve esans vardır.

Faydası : Kabızlığı önler, fazlası müshildir.

Hindiba (güneğik) : Hindiba familyasının örnek bitkisidir. Çiçekleri sarıdır.
Yaprakları az ve küçüktür. Sapı yoktur. Kökü uzundur. Kökünün dışı beyaz, içi
esmer renktedir. Sütlü, acı bir suare ifraz eder. Yaprakları haşlanıp, salata
gibi yenir. Kökü de, dövülerek kahve yapılır veya kahveye karıştırılır. Lezzeti
mayhoşumsudur. Ak ve kara olmak üzere iki çeşidi vardır. Hekimlikte yaprakları
ve kökü kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür. Egzama, güneş yanıkları, akrep ve arı sokmasında
faydalıdır. Balgam söktürür. Nikris ağrılarını dindirir. Böbreklerdeki kumların
dökülmesine yardımcı olur. Vücuda kuvvet verir.

Hindistancevizi (cocos nucifera) : Tropikal bölgelerde yetişen, hurma cinsinden
bir çeşit ağacın yemişidir. Portakaldan büyüktür. Kabuğu çok serttir. İçinde
sütümsü bir sıvı vardır. Yemişin içinde kabuğuna bitişik yağlı ve nişastalı eti
vardır. Büyük ve Küçük olmak üzere iki çeşidi vardır. Hekimlikte küçükleri
kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı
olur. Mide ağrılarını giderir.

Hindyağıağacı (genegerçekotu) : Sütleğengillerden bir ağaçtır. Tohumlarından
hindyağı çıkarılır. Hindyağı berrak, renksiz veya soluk sarı renkli, koyu
kıvamlıdır. Kokusu yok denecek kadar azdır. Lezzeti hafif ve biraz tahriş
edicidir. Etkili maddesi Ricinoleik asittir.

Faydası : Müshildir. Kabızlığı giderir. Saçkıranda faydalıdır. Lavmanlarda da
kullanılır. Saçların dökülmesini önler.

Hodan (borage) : Hodangiller familyasından mavi beyaz çiçekli bir bitkidir.
Hekimlikte çiçekleri ve kökü kullanılır. İçeriğinde müsilaj ve madeni tuzlar
vardır.

Faydası : Öksürüğü keser, balgam söktürür. İdrar zorluğunu giderir.

Horasani (semen-contra) : Bileşikgiller familyasından 'Compositae'nin açılmamış
çiçekleridir. Halep, Türkistan, Buhara ve Volga nehri etrafında yetişir.
Hekimlikte sarımtırak esmer renkli ve küçük tohuma benzer çiçek başları ile
diğer kısımları kullanılır. Kokusu anasona benzer. Tadı acı, yakıcı ve fenadır.
Etkili maddesi Santonin'dir.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürür.

Hurma (şecere-i temir) : Hurmagiller familyasından sıcak ülkelerde yetişen bir
ağacın meyvesidir. Ağacın boyu 30 metre kadardır. Gövdesi sütun biçimindedir.
Yaprakları büyük ve dilimlidir.

Faydası : Bedeni ve zihni gelişmeyi sağlar. Besleyicidir. Kansere karşı
koruyucudur. Zihni yorgunluğu giderir. Anne sütünün, bol ve besleyici olmasını
sağlar. Boğaz ağrılarını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk algınlığının
şikayetlerini giderir. Kemik hastalıklarında faydalıdır.

Hünnap (çiğde) : Ayrı çanakyapraklı ikiçeneklilerden bir ağaç ve bu ağacın
verdiği kırmızı kabuklu, sert çekirdekli, iri zeytin biçim ve büyüklüğünde bir
yemiştir. Güz'ün olgunlaşır. Çiçekleri küçük ve yeşilimsidir. Meyveleri ise
tatlımsıdır.

Faydası : Öksürüğü keser. Balgam söktürür. Vücuda rahatlık verir.

Hüsnüyusuf (guguçiçeği) : Karanfilgiller familyasından bir çeşit süs bitkisidir.

Faydası : Mide üşütmesinden doğan şikayetleri giderir. İktidarsızlıkta da
faydalıdır.

I-İ


Ihlamur (tilia) : Ihlamurgiller familyasından; kerestesi güzel, bir gölge ağacı
ve bunun kurutularak çay gibi haşlanıp içilen güzel kokulu çiçeğidir. Temmuz ve
ağustos aylarında toplanıp, kurutulur. Birçok çeşidi vardır.

Faydası : Sinirleri kuvvetlendirir, sinir bozukluğunu giderir. Uyku verir. Kan
dolaşımının normal olmasını sağlar. Kansızlığı giderir. Kalp kifayetsizliğinde
faydalıdır. Damar kireçlenmesini önler. Böbrekleri ve mesaneyi temizler. İdrar
söktürür. Kum döker, taş oluşmasını önler. Ter söktürür. Grip ve soğuk
algınlığının şikayetlerini giderir. Göğsü ve bronşları yumuşatır. Mide
ifrazatını artırır. Balla karıştırılıp içilirse, mide ülserine faydalıdır.
Kabızlığı ve bağırsak spazmını giderir. Boyun ve yüze güzellik verir. Burkulma
ve ezilmelerde ağrıyı keser. Saç dökülmesini önler.

Isırgan (urtica urenus) : Isırgangillerden ilkbaharda yetişen, her tarafı sert
tüylerle kaplı bir büyük ottur. Tüylerinin içeriğinde formik asit vardır.
Sürüldüğü yeri kaşındırır ve yakar. Tohumları da kullanılır.

Faydası : Dıştan tatbik edildiği zaman, iç organlarda biriken kanı çeker.
Romatizma ve mafsal ağrılarını dindirir. Burun kanamasını keser. Egzamanın
şikayetlerini giderir. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Böbrek
kumlarını döker. Balgam söktürür. Haricen tatbik edildiği zaman, dalak
hastalıklarına ve çıbanlara da faydalıdır.

Ispanak (spinacia oleracea) : Ispanakgiller familyasından; kış sebzesi olarak
yetiştirilen bir bitkidir. İçeriğinde demir, vitaminler ve enzimler bulunur.

Faydası : Vücudun dayanıklılığını artırır. Kansızlığı ve gelişme bozukluğunu
giderir. Soğuk algınlığına karşı korur. Kalp ve gelişme bozukluğunu giderir.
Kalp adalelerini kuvvetlendirir. Ruhi çöküntünün sıkıntılarını giderir. Kan
miktarını artırır. Ağız, boğaz ve göğüs hastalıklarında faydalıdır. Kanser ve
veremden korur. Hamilelerde faydalıdır. Doğacak bebeğin güçlü olmasını sağlar.
Yara, yanık ve dolamada da faydalıdır. Dişlerin çürümesini önler. Şişmanlık ve
şeker hastalığına da faydalıdır.

Itır (çobaniğnesi) : Sardunyagillerden, yaprakları güzel kokulu, çiçekleri türlü
renklerde bir süs bitkisidir. Kumlu topraklarda yetişir. Yeşil kısımları tüylü
ve oyalıdır. Çoğunun çiçekleri beyaz veya pembedir. Losyon yapımında kullanılır.

Faydası : Cildi güzelleştirir. İshali keser. Boğaz ağrılarını giderir. Mide ve
bağırsak gazlarını söktürür. Nikriste de faydalıdır.

İnciçiçeği (mayısçanı) : Zambakgillerden, ok biçimindeki yaprakları arasında
ince bir sap üzerinde küçük çan biçiminde beyaz çiçekler açan bir süs bitkisidir.
Boyu 20 cm kadardır. Çiçekleri beyazdır ve üzüm salkımı şeklindedir. Yemişleri
küçük ve kırmızıdır. Kokusu çok güzeldir.

Faydası : Kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Çarpıntıyı keser. Kalp
hastalığından kaynaklanan suyu söktürür. Ev ilaçlarında kullanılmaz.

İncir (yemiş) : Dutgillerden asıl vatanı Akdeniz kıyıları olan yaprakları geniş
ve dilimli bir ağacın meyvesidir. Armut biçiminde ve büyüklüğünde yumuşak,
çekirdekleri darı şeklinde tatlı bir yemiştir.

Faydası : Bağırsakları yumuşatır. Kabızlığı giderir. Mide tembelliğini tedavi
eder. Vücudu ve sinirleri kuvvetlendirir. Enerji verir. Nekahat devresini
kısaltır. Bronşit, öksürük ve boğaz ağrılarında faydalıdır. Bronşları yumuşatır.
Çıbanların olgunlaşmasını sağlar. Lapası, yanık ağrılarını keser. Dallarından
akan süt, nasır ve siğilleri giderir. Basurda faydalıdır. Nezle ve sıtmada da
kullanılır.

İtüzümü (köpeküzümü) : Patlıcangillerden; ormanlarda yetişen bir bitkidir.
Çiçekleri beyaz, meyveleri parlak siyahtır. Meyvesi, yaprakları ve çiçekleri
kullanılır. Ev ilaçlarında çok dikkatli kullanılması gerekir.

Faydası : Romatizma ve mafsal ağrılarını keser. Aybaşı düzensizliğini ve rahim
hastalıklarını giderir.

İzlandalikeni (izlandayosunu) : Dağlarda ve ormanlardaki kayalar üzerinde
bulunur. Zeytinyeşili renginde, dantel gibi tırtıllı parçalar halindedir. Yaz
aylarında toplanıp kurutulur. Müsilajlı ilaç yapmakta kullanılır. İçeriğinde 'Lichenin',
'Dekstrolikenin' ve 'Cetrarin' vardır.

Faydası : Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Bağırsak bozukluğunu giderir, ishali
keser. Nefesdarlığını giderir. Bronşitin sebep olduğu şikayetleri giderir.
Veremde faydalıdır. Şeker hastalarına ekmek yapmakta da kullanılır.

İğde (elaeagnus) : İğdeciler familyasının örneğidir. Yemişi, kızılcık
biçimindedir. Derisi sert ve sarı, eti beyaz un halinde mayhoş ve burukçadır.
Yaprakları tüylüdür. 10 kadar türü vardır.

Faydası : Bağırsak bozukluklarını ve ağız pasını giderir.

K

Kabak (cucurbita) : Kabakgiller familyasından, meyvası sebze olarak kullanılan,
otsu bir bitki cinsidir. Kökü saçak şeklindedir. Gövdesi sürüngen, köşeli, ince
ve çok uzundur. Üzerinde sert ve kısa tüyler bulunur. Yaprakları büyük, kaba,
tüylü; çiçekleri sarıdır. Meyvesi, etli ve suludur. İçinde kabak çekirdeği
denilen pek çok tohum vardır.

Faydası : İdrar söktürür ve idrar tutukluğunu giderir. Böbrek ve mesane
iltihaplarını temizler. Prostattan doğan şikayetleri giderir. Mide ve
bağırsaklara yumuşaklık verir, kabızlığı giderir. Basuru olanlar için faydalıdır.
Yüksek tansiyonu düşürür. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Helvacıkabağının
çekirdekleri bağırsak kurtlarının düşmesine yardımcı olur. Lapası dıştan tatbik
edilecek olursa boğaz ağrılarını ve kadınlarda görülen akıntıyı keser.

Kabakulakotu (venüsçiçeği) : İkiçeneklilerden; 70-80 cm boyunda ince saplı
tırmanıcı bir bitkidir. Çiçekleri koyu kahverengidir. Kokusu pistir.

Faydası : İdrar söktürür. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.

Kafuru (kafur) : Tabiatta, bir çok bitkide bulunur. Tıpta kullanılan kafuru 'Japonya
Kafuru'dur. 'Cinnamomun Camphorea' ağacının odunu, su buharıyla distile edilerek
elde edilir.
Kafuru renksiz, şeffaf, billuri yapılı, gevrek parçalarıdır. Kokusu hususi ve
keskin, lezzeti sonradan serinlik veren acı ve yakıcıdır. 204 santigrat derecede
kaynar. Adi sıcaklıkta uçar. Suda çok az erir. Alkolde, eterde, kloroformda,
benzolde ve yağlarda çok erir.

Faydası : Kan dolaşımını kuvvetlendirir. Beyni ve sinirleri uyarır. Kalp
yetersizliğini giderir. Solunum sistemini uyarır. Bronşların ifrazatını arttırır.
İspirto ile karıştırılmış kafuru, ağrıları ve kepeklenmeyi keser. Akciğer
hastalıklarında faydalıdır. Ateşli hastalıklarda, uyuşturucu maddelerde
zehirlenmelerde ve gece terlemelerinde de kullanılır. Tıpta kafurulu yağ,
kafurulu ispirto gibi terkipler kullanılır.

Kahkahaçiçeği (çitsarmaşığı) : Çitsarmaşığıgiller familyasından, uçları mavi
çizgili beyaz çiçekler açan bir çeşit sarmaşıktır.

Faydası : Kabızlığı giderir. Hazmı kolaylaştırır.

Kahve (coffea) : İkiçenekliler sınıfının, kökboyasıgiller familyasından, vatanı
Afrika olan, fakat Asya ve Amerika'nın tropik bölgelerinde yetiştirilen, 20
kadar çeşidi olan bir ağaçtır.
En çok bilineni Arabistan kahvesi'dir. 7-8 metre boyunda bir ağaçtır. Yaprakları
sivri uçlu olup, kenarları dalgalıdır. Çiçekleri beyaz ve hoş kokuludur. Meyvesi
kiraza benzer; içinde ince iki çekirdek bulunur. Her çekirdeğin içinde aynı
şekilde bir tohum vardır. Tohumlarında, kafein alkoloidleri vardır.

Faydası : Kandolaşımını sağlar. Uykuyu kaçırır, düşünmeyi kolaylaştırır.
Yarımbaş ağrılarını dindirir. Uyuşturucu maddelerle zehirlenmelerde faydalıdır.
Boğmaca öksürüğünü keser. Nikris ağrılarını teskin eder. Tansiyonu yüksek
olanların kahve içmemesi tavsiye edilir. Ayrıca fazla miktarda içildiğinde
uykusuzluk, sinir bozukluğu ve çarpıntı yapar.

Kakao (hindbademi) : İkiçenekliler sınıfının sterculiaceae familyasından, vatanı
tropik Amerika olan bir ağacın meyvesidir. Kakao ağacı 4-10 metre boyundadır.
Yaprakları derimsidir. Çiçekleri her mevsimde açar. Meyvelerinin içinde kestane
büyüklüğünde tohumları vardır. Tohumlarının içeriğinde teobromin denilen
alkoloid vardır. Bu madde uyarıcıdır. Tohumlarından kakao yağı çıkarılır.
Kozmetik sanayiide ve eczacılıkta fitil yapmakta kulanılır. Tohumlarının yağı
alındıktan sonra elde edilen kakao tozuna çikolata denir.

Faydası : Uyarıcı, iştah açıcı ve kuvvet vericidir. İdrar söktürür. Vücuttaki
zehirlerin dışarı atılmasını sağlar. Böbrek iltihaplarını giderir. Fazla
içildiği takdirde çarpıntı ve baş ağrısı yapar.

Kakule (cardamon) : İkiçenekliler sınıfının, zencefilgiller familyasından bir
bitkidir. Hindistan'da ve Asya'nın sıcak bölgelerinde yetişir. Meyvesi 1-2 cm
boyunda bir kapsüldür. İçinde birbiri üzerine oturan siyah, prizmatik tohumları
vardır. Meyveler tamamen olgunlaşmadan toplanır. İçeriğinde sineol, terpineol ve
asetat vardır.

Faydası : Ferahlık verir. İştah açar. Mide rahatsızlıklarını ve gazları giderir.
Vücuda rahatlık verir.

Kanaryaotu (senecio) : Bileşikgiller familyasından bir bitki cinsidir.
Adikanaryaotu denilen çeşidi, bütün yıl boyunca çiçek açan 10-40 santimetre
boyunda bir veya iki yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri küçük silindir
şeklindedir. Meyvelerinin içeriğinde uçucu yağ, tanen, reçine, inulin vardır.
Köklerinde ise; 'Senecin' ve 'Senecionin' adlı iki alkoloid bulunur.

Faydası : Aybaşı kanamalarını düzenler. Aybaşı ağrılarını keser. Bağırsak
kurtlarını düşürür. İshal, dizanteri ve kanamalarda faydalıdır. Yaraları
iyileştirir. Romatizma ağrılarını keser.

Kantaron (kantariyyon) : İkiçenekliler sınıfının, bileşikgiller familyasından,
bütün dünyada, özellikle ılıman bölgelerde yaygın olan çok yıllık veya bir
yıllık bitkidir. Kırmızı, sarı, mavi ve nadiren beyaz çiçekli olanı bulunur.
Kökü acıdır. Bu türüne 'Büyük Kantaron' da denir. Çoğunlukla kökü kullanılır.
Yaz aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. İştah açar, hazmı kolaylaştırır.
İshali keser. Nekahat devresini kısaltır. Nezle ve bronşite faydalıdır. Öksürüğü
keser. Mide ağrılarını dindirir. Yaraların iyileşmesinde yardımıcı olur. Astım,
mide ülseri, midede asit fazlalığı, akciğer hastalıkları, damar sertliği ve
sinir iltihaplarında da faydalıdır.

Karaağaç (ulmus) : İkiçenekliler sınıfının, karaağaçgiller familyasından, kışın
yaprak döken, bir çeşit orman ağacıdır. Yaprakları kısa saplı, kenarları çift
dişlidir. Çiçekleri salkım şeklindedir. Odunu iyidir. Hekimlikte kabukları
kullanılır.

Faydası : Ağrıları keser. Yara ve bereleri tedavi eder. Yaprakları kaynatılıp,
içilecek olursa kandaki şeker miktarını düşürür.

Karabaşotu (lavadula stoechas) : Ballıbabagiller familyasından, bir veya çok
yıllık otsu yahut dip kısmı odunsu bir bitkidir. Ezildiği zaman çok kuvvetli ve
hoş olmayan bir koku çıkarır. Çiçekleri mavi veya menekşe rengindedir. Bir
türünden karabaşyağı denilen bir esans çıkarılır. Yurdumuzda alçak makilerde
bulunur.

Faydası : Ağrıları geçirir. Kalbe kuvvet verir. Damar sertliğinde faydalıdır.
Balgam söker. Sara ve beyin hastalıklarında kullanılır. Uyuşukluğu giderir,
zindelik verir.

Karabiber (dar-i fülfül) : İkiçenekliler sınıfının, karabibergiller
familyasından, vatanı Doğu Hindistan olan, yaprak dökmeyen tırmanıcı bir
bitkidir. Yaprakları yürek biçiminde ve damarlıdır. Çiçekleri sarkıktır.
Meyveleri küçük, toparlak ve sapsızdır.

Faydası : Mideyi ısıtır. İştah açar. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve
bağırsaklardaki mikropları öldürür. Gaz söktürür ve gaz birikmesine engel olur.
Şeker hastalığının ilerlemesini durdurur. İdrar söktürür. Enerji verir. Cinsel
istekleri kamçılar. Sinirleri kuvvetlendirir. Yiyeceklerde baharat olarak
kullanılır.
Damar sertliği, yüksek tansiyon, egzama, üremi, bağırsak iltihabı ve
romatizmadan şikayet edenler, mümkün olduğu kadar az kullanmalıdırlar.

Karamuk (agrostemma githago) : Karanfilgiller familyasından, yurdumuzda hububat
yetiştirilen tarlalarda görülen, çoğu zaman buğdayla karışık olarak biten, 30-100
cm yüksekliğinde, tohumları zehirli bir bitkidir. Üzeri tüycüklerle kaplıdır.
Yaprakları almaşıktır. Çiçekleri büyük ve güzel ve morumsu pembe ve ender olarak
da beyazdır.

Faydası : Soğuk algınlığını giderir.

Karanfilağacı (caryophyllus aromaticus) : Mersingiller familyasından anayurdu
Molük adaları olan ve birçok tropik ülkelerde ve başlıca Zengibar, Filipinler ve
Hindistan'da yetiştirilen, kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Çiçeğinin
tomurcuklarına karanfil denir. Baharat olarak kullanılır. Çiçeklerinden elde
edilen karanfilyağının içeriğinde hidrokarbür, euganol, salisilik asid ve
karyofilin vardır. Güzel kokuludur. Tadı acıdır. Baharat olarak kullanılır.

Faydası : Mikropları öldürür. Ağrıları dindirir. Sinirleri uyarır. Hazmı
kolaylaştırır. Koku giderir. İştah açar. İshali keser. Bedeni ve zihni
yorgunlukları giderir. Cinsel arzuları kamçılar. Doğumu kolaylaştırır. Karanfil
esansı diş macunlarında kullanılır.

Karanfilçiçeği (dianthus caryophyllus) : İkiçenekliler sınıfının, karanfilgiller
familyasından; karşılıklı ensiz sivri yapraklı, düğüm düğüm ince saplı, 300
kadar çeşidi bulunan, otsu bir süs bitkisidir. Yaprakları pembe, beyaz veya
kırmızıdır. Ençok tanınan türü çiçek karanfili'dir. Çok hoş kokuludur.
Yapraklarından şurup yapılır.

Faydası : Ateş düşürür, terletir. İştah açar. Mide üşütmesinden doğan
şikayetleri giderir. Dağkaranfilinin çiçekleri balla karıştırılıp yenirse,
iktidarsızlığı giderir.

Karanfilkökü (geum urbanum) : Gölgelik yerlerde yetişen sarı çiçekli bir çeşit
bitkinin, karanfil kokulu köküdür. İlkbahar ve yaz aylarında toplanıp, kurutulur.
İçeriğinde tanen vardır.

Faydası : Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir. İshali keser. İştah açar.
Ağrıları dindirir. Sinirleri kuvvetlendirir.

Kardeşkanı (ejderkanı) : Birçenekgiller sınıfının, zambakgiller familyasından,
Kanarya adalarında yetişen bir ağaç veya ağaçcıktır. Gövdesi kalındır.
Yaprakları sert ve kılıç şeklindedir. Dallarının ucunda demet şeklinde
toplanmıştır. Yaşlı gövdelerden, boyacılıkta kullanılan, reçinemsi kırmızımtırak
bir özsu akar.

Faydası : Yaraları tedavi eder. Dış kanamaları keser.

Karnabahar (karnabit) : Turpgillerden; vatanı Doğu Akdeniz bölgesi olan 2 yıllık
otsu bir bitkidir. Yaprakları koyu yeşil, çiçekleri beyaz veya sarımtıraktır.
Kış sebzelerindendir. Lahanaya benzer. Aslında, lahananın çiçek saplarının
kısalıp etlenmesiyle lahanadan türemiştir. Yenen kısmı, henüz açmamış yoğun
çiçek durumudur. Yurdumuzda; güzlük turfanda karnabahar, kışlık karnabahar ve
mart karnabahar olmak üzere üç çeşidi vardır. Fosfor ve vitamin bakımından çok
zengindir.

Faydası : Zihin yorgunluğunu giderir. Cinsel gücü arttırır. Sinirleri
kuvvetlendirir. İdrar söktürür. Dalak hastalıklarına iyi gelir. Şeker
hastalarına faydalıdır. Kalp hastalıklarında şikayetlerin azalmasında yardımcı
olur.

Karpuz (harbuz) : Kabakgiller familyasından; sürüngen gövdeli, parçalı sert
yapraklı, sarı çiçekli, iri meyveli, bir yıllık bir bitkidir.

Faydası : Kanı temizler. Vücuda serinlik verir. Böbreklerdeki kum ve taşların
dökülmesine yardım eder. Kemiklerin gelişmesine yardımcı olur.

Kasıkotu (fıtıkotu) : Karanfilgiller familyasından; Avrupa'da, Asya'da ve
yurdumuzda yetişen, toprak yüzeyinde yatık olarak gelişen bir veya çok yıllık
bitkilerdir. Yaprakları küçüktür ve kümeler halindedir. Hekimlikte; toprağın
üstünde kalan kısımları kullanılır.

Faydası : Böbrek ve mesane hastalıklarını giderir. Fıtıkta faydalıdır. İdrar
söktürür. Vücuda rahatlık verir. Kasık şişmelerini indirir. Bademcik iltihap ve
şişmelerini tedavi eder.

Kasımpatı (krizantem) : Bileşikgiller familyasından; sonbahar aylarında çiçek
açan bir süs bitkisidir. Birçok çeşidi vardır.

Faydası : Bir türünden böcek öldürücü ilaç yapılır.

Kasnı (galbanum) : Maydanozgillerden; çadıruşağıotu ile şeytanteresi ağacı gibi
bitkilerden elde edilen bir çeşit zamktır. Kokusu kuvvetli tadı acıdır.

Faydası : Ağrı kesicidir. Spazmları önler.

Kaşıkotu (cochleria) : Turpgiller familyasından; Mart'tan Temmuz'a kadar beyaz
çiçekler açan, güzel yeşil renkli bitkidir. Hardala benzer. Lezzeti acı, kokusu
keskindir. Yaprakları etli, kenarları kaşık gibi içeri doğru kıvrıktır. Taze
yapraklarında acı ve yakıcı bir esans vardır. Yaprakları ve kökü kullanılır.
Taze iken kullanılır.

Faydası : Skorbütte ve sıracada faydalıdır. Diş eti iltihaplarını giderir. Diş
etlerini kuvvetlendirir.

Kaşu (cacho) : Kaşu akasyasının odunundan elde edilen bir maddedir. Kahverengi,
kokusuz bir kütledir. Soğuk suda kısmen, sıcak suda ve alkolde tamamen çözünür.

Faydası : İshali keser. Vücuda kuvvet verir.

Katırtırnağı (genista luncea) : Baklagiller familyasından; dik duran çalı
halinde, her zaman yeşil olan odunsu bir bitki cinsidir. Genç sürüngenler, narin
yapılıdır. Üzerinde çok sayıda yaprak bulunur veya yapraksızdır. Çiçekleri
sarıdır.

Faydası : İdrar ve balgam söktürür. Hazmı kolaylaştırır. Böbrek ve safra kesesi
taşlarının düşürülmesine yardım eder. Mesane hastalıklarını tedavi eder.
Romatizma ve nikriste de faydalıdır. Kabızlığı giderir. Kalp hastalıklarında da
kullanılır.

Katrancı (sedirağacı) : Çamgiller familyasından; Lübnan dağlarında ve yurdumuzda
Toros dağlarında yetişen 40 metre kadar boyu olan çok gösterişli ve heybetli bir
ağaçtır. Dalları yataydır. Yaprakları iğne gibi olup, demet şeklindedir.
Renkleri, genç yaşında koyu yeşildir. Zamanla açık mavi yeşile dönüşürler.
Kozalağı, olgunken açık kestane renkli, uzunca, oval şeklinde ve 8-12 cm
boyundadır. Tohumlarında reçine vardır. Odunu kokuludur.
Gövde ve dallarının kapalı yerlerde yakılmasıyla sarıkatran elde edilir.

Faydası : Mikrop öldürücüdür. Cilt solunum yolları hastalıklarında kullanılır.
İdrar söktürür.

Katranköpüğü (agaric) :Çayır mantarlarındandır. Şapkasının alt yüzü dilim
dilimdir.

Faydası : Solunum yolları hastalıklarında kullanılır.

Kavakağacı (populus) : Söğütgiller familyasından, sulak yerlerde yetişen bir
çeşit ağaçtır. Akkavak, titrekkavak, tellikavak, servikavağı, karakavak,
Hollandakavağı gibi çeşitleri vardır. Hekimlikte karakavak kullanılır.
Karakavak 25-30 metre boyunda, gövdesi kalın bir ağaçtır. Yaprakları üçgen
şeklinde, dişli ve tüysüzdür. Yaprak tomurcukları tanen, uçucu yağ, mum, salisin
ve populin adı verilen glikozitleri taşır.

Faydası : Kavak tomurcuklarından hazırlanan merhemler basur memelerinin ve
romatizmanın lokal tedavisinde kullanılır.
Karakavak odunun yakılmasından kömür elde edilir. Mide ve bağırsaklardaki gazı
giderir. Yine bu kömürden yapılan diş tozları da dişlerin temizlenmesinde ve
dişetlerinin kuvvetlendirmekte kullanılır.

Kavun (cucumis melo) : Kabakgiller familyasından; vatanı Küçük Asya olan,
sürüngen gövdeli, iri meyveli bir yıllık bir bitkidir. Yaprakları oldukça
büyüktür ve yürek biçimindedir. Çiçekleri, yapraklarının koltuğundan çıkar.
Meyvesi sulu ve güzel kokuludur.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Rahat bir uyku verir. Böbrekleri ve kanı
temizler. Cide temizlik verir. İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşların
dökülmesine yardım eder. Nikris ve romatizma şikayetlerinin hafiflemesini sağlar.
Akciğer veremi ve kansızlıkta da faydalıdır. Kabızlığı giderir. Basur
memelerinin şikayetlerini azaltır. Vücuda serinlik verir. Mide ve bağırsaklarda
ülser veya iltihap olanlarla, şeker hastaları ve yüksek tansiyonlular
yememelidir.

Kayakoruğu (kulakotu) : Damkoruğugiller familyasından; tam ve etli yapraklı
odunsu veya otsu bir bitkidir. Çiçekleri salkım biçimindedir. Yeşil kısmı acıdır.

Faydası : Yeşil kısımları zeytinyağı ile karıştırılıp, merhem yapılır. Cilt
iltihaplarında, egzamada, nasır tedavisinde kullanılır.

Kayışkıran (eşekotu) : Baklagiller familyasından; boş arazilerde ve kurak
yerlerde yetişen 30-60 cm yüksekliğinde çok yıllık dikenli bir bitkidir.
Yaprakları kısa saplıdır. Çiçekleri pembedir. Meyveleri küçüktür. Köklerinde
tanen, sakkaroz, zamk, uçucu ve sabit yağ, spinosin ve ononin vardır. Kökleri
kullanılır.

Faydası : Terletir ve idrar söktürür. Vücuda rahatlık verir. Böbrek taşlarının
düşürülmesine yardım eder. Böbrek ve mesane iltihaplarını giderir. Boğaz
ağrılarını geçirir.

Kayınağacı (akgürgen) : Kayıngiller familyasından; kış aylarında yapraklarını
döken güzel görünüşlü bir orman ağacıdır. Dalları salkım gibidir. Kabukları
halka halkadır. Kabuk ve dallarının kuru distilasyonundan kayınağacı katranı
elde edilir.

Faydası : Müzmin bronşit, verem tedavisinde kullanılır. Diş ağrısını keser.
Kabuklarının suda kaynatılmasıyla elde edilen suyla yüz lekeleri, çiller
giderilir. Kıllar temizlenir.

Kayısı (prunus armeniaca) : Gülgillerden 4-6 metre boyunda bir çeşit meyve
ağacıdır. Meyvesi cevizden büyük, derisi ince, açık turuncu renkte, eti sulu,
tatlı ve güzel kokulu, tek ve sert çekirdeklidir. Şekerpare, şam, tokaloğlu,
imrahor, muhittinbey, hacıkız, hasanbey, darende gibi çeşitleri vardır.

Faydası : Sinir zafiyetini giderir. Uyku verir. Beyin yorgunluğunu geçirir.
İştah açar ve hazmı kolaylaştırır. Nekahat devresini kısaltır. Raşitizmde
faydalıdır. Kansızlığı tedavi eder. Kabızlığı giderir. Yüz ve boyunlara tazelik
ve güzellik verir.

Kaynanadili (kaktüs) : Atlasçiçeğigiller familyasından; bir çeşit bitkidir.
Nopal zamkı elde edilir.

Faydası : Dizanteri ve ishali keser.

Kazayağı (kenopodyum) : Ispanakgiller familyasından; yaprakları kazayağına
benzer, Kuzey Amerika'nın doğu bölgelerinde yetişen ve Akdeniz bölgesinde de
görülen kokulu, otsu bir bitkidir. Topraküstündeki kısımlarından su buharı
distilasyonu ile elde edilen uçucu yağa 'kazayağı esansı' denir.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürmekte faydalıdır.

Kebabe (hindistaneriği) : Cava, Sumatra ve Borneo'da yetişen 'piperaceae'nin
kurumuş meyvesidir. Taze iken %6-15 terementi ruhunun polimeri bir esans ve
kübebik asidden mürekkep bir reçine ve kübebin denilen kristalize, lezzetsiz bir
cevher ihtiva eder.

Faydası : Mide ve idraryolları hastalıklarında kullanılır.

Kebereotu (kedi tırnağı) : Bir çeşit çalıdır. Fransa'da ve ülkemizin Akdeniz
bölgesinde yetişir. Yemişi nohuttan büyüktür. Turşusu yapılır. Kökünün kabukları
kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür, vücuda rahatlık verir. İştah açar. Skorbüt tedavisinde
kullanılır.

Keçiboynuzu (harnup) : Baklagiller familyasından; Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz
havzasında yetişen 6-10 metre boyunda, kışın yaprak dökmeyen bir ağaç ve onun
meyvesidir. Çiçekleri yeşilimtıraktır. Meyvesi 10-20 cm boyunda, yassı, etli,
açılmayan ve koyu renklidir. İçeriğinde yağ, sakkaroz, glikoz, selüloz ve azotlu
bileşikler vardır. Çiğ yendiği gibi reçel ve likör de yapılır.

Faydası : Mide ve bağırsak hastalıklarına faydalıdır. Göğsü yumuşatır, balgam
söker ve bronşları boşaltır. İshali keser. Sigara tiryakileri için faydalıdır.

Keçi sedefotu (keçisedefi) : Baklagiller familyasından; Haziran - Ağustos ayları
arasında açık mor renkli çiçekler açan 50 - 100 cm boyunda çok yıllık otsu bir
bitkidir. Yaprakları koyu yeşildir. Çiçekleri gövde ve dalların ucunda salkımlar
şeklindedir. Meyvesi; esmer kırmızımtırak renkli, tüysüz ve çok tohumludur.
Toprak üstündeki kısımların içeriğinde 'tanem' ve 'galegin' adlı alkoloid ve acı
maddeler vardır. Bitkinin tamamı toplanıp, kurutulur.

Faydası : Anne sütünü artırır. Az miktarda verildiği takdirde kandaki şeker
miktarını düşürür. Fazla kullanmamak gerekir.

Kediayağı (antennaria diocia) : Bileşikgiller familyasından; Doğu Karadeniz ve
Doğu Anadolu bölgesinde yetişen, beyazımsı ve yumuşak sık tüylü bir bitkidir.
Çim ve çalılar arasında bulunur. Çiçekleri kullanılır.

Faydası : Öksürüğü keser. Göğsü yumuşatır ve balgam söktürür. Bronşit ve safra
kesesi hastalıklarında kullanılır. İdrar söktürür.

Kedinanesi (yabani sümbül) : Ballıbabagiller familyasından; kırlarda yetişen
beyaz ve pempemsi çiçekli bir bitkidir. İstanbul ve İç Anadolu bölgesinde
görülür. Kediler çok sever.

Faydası : Hazım sistemini düzeltir. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsak
gazlarını söktürür. Karın ağrılarını giderir. Astım grip ve bronşitin sebep
olduğu nefes darlığını geçirir. İdrar söktürür. Bağırsak solucanlarını düşürür.
Ağrılı aybaşı kanamalarında faydalıdır. İktidarsızlığı giderir. Sinirleri
yatıştırır.

Kediotu (valeriana) : İkiçenekliler sınıfının, kediotugiller familyasından; kökü
az etli, çok yıllık bir otsu bitkidir. Boylarına göre iki gruba ayrılır. Bir
kısmının boyu 5-50 santimetre kadardır. Diğerleri ise, 2 metreyi bulabilirler.
En yaygın türü tıbbi kediotudur.
Yurdumuzda büyük yapraklı kediotu, küçük kediotu ve dağ kediotu gibi türleri
vardır.

Tıbbi kediotu : Avrupa ve Kuzey Asya'da yabani olarak yetişir. Öneminden ötürü
kültür bitkisi olarak da yetiştirilir. 1-1,5 metre yükseklikte çok yıllık bir
kediotu türüdür. Gövdesinin içi boştur. Yarprakları karşılıklı olarak
dizilmiştir. Sapları kısa, kenarları dişlidir. Çiçekleri büyük, beyaz veya pembe
renklidir. Meyveleri küçük ve tüylüdür. Rizom ve köklerinde nişasta, şeker,
reçine, chatin, valerin ve uçucu bir yağ vardır. Kökü tazeyken kokusuzdur.
Kuruduğu zaman keskin fena bir kokusu vardır.

Faydası : Sinirleri telkin eder. Nevrasteni ve isteride faydalıdır. Ateş düşürür,
spazm çözer. Sinirsel baş ağrılarını, sinirsel çarpıntıları teskin eder. Tıbbi
kediotunun kökünden elde edilen kediotu esansı isteri, kore ve epilepside
kullanılır. Baş dönmesi, taşıt tutması ve heyecanlanma hallerinde kullanılır.

Kekik (thymus) : İkiçenekliler sınıfının, ballıbabagiller familyasından; odunsu
saplı, karşılıklı küçük yapraklı, sürüngen, çok yıllık timol kokulu alçak bir
bitkidir. İçeriğinde thymol vardır.
Güney Amerika'da yetişen thymus vulgaris türünden hafif sarı renkli uçucu
kekikyağı elde edilir. İçeriğinde timol ve karvakrol vardır. Midevi, idrar
söktürücü ve antiseptik olarak kullanılır.
Yurdumuzda yabani kekik ve başlı kekik çok miktarda yetişir. Ancak mercanköşk
türlerinin çoğu da kekik yerine kullanılmaktadır.

Faydası : Bedeni kuvvetlendirir. Hazmı kolaylaştırır. İştahsızlığı giderir.
Sinirleri kuvvetlendirir. Kalp çarpıntılarını keser. Yemeklerin bozulmasını
önler. Bağırsak iltihabını iyileştirir. Salgı bezlerinin düzenli çalışmasını
sağlar. İdrar söktürür. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bağırsak
solucanlarının düşürülmesine yardım eder. Böbreklerde ve mesanedeki mikropları
öldürür. Cinsel isteği kamçılar. Tansiyonu geçici olarak yükseltir. Hastalıklara
karşı direnme gücünü artırır. Çocuklarda görülen kansızlığı giderir. Kan
dolaşımını düzenler. Müzmin öksürük, astım, bronşit ve iltihaplı zatülcenp'e
faydalıdır. Grip, beyin nezlesi ve anjinde şikayetlerin azalmasına yardımcıdır.
Kekik suyu ile banyo romatizma ağrılarını dindirir. Kandaki şeker miktarını
azaltır. Hamileler ve guatrı olanlar kullanmamalıdır.

Kenevir (esrarotu) : Kendirgiller familyasından, vatanı Hindistan olan, sıcak
ülkelerde ve yurdumuzda da kültürü yapılan, bir yıllık bir bitki türüdür.
Gövdesi diktir. İçi boştur. Yüzeyi pürtüklüdür. Yaprakları 5-11 parçalıdır.
Meyvesi 3-5 milimetre boyundadır. Tanelerinin içinde etli bir cücük vardır. Dal
uçlarında reçine ve uçucu bir yağ vardır. Meyveleri yağ bakımından zengindir.
Tohumlarından çıkarılan yağ, sabun sanayiinde kullanılır. Gövdesinin kabuk
kısmından kenevir veya kendir denilen bir lif elde edilir. Bunlardan ip, halat
ve kaba dokulamalar yapılır.

Faydası : Yapraklarının suda haşlanması müzmin romatizma ağrılarını keser.

Keraviye (karamankimyonu) : Maydanozgiller familyasından Doğu Anadolu bölgesinde
yetişen 2 yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri beyaz renklidir. Mayıs - Temmuz
ayları arasında açar. 30 - 90 cm boyundadır. Kazık köklüdür. Meyvesi esmerdir.
İçeriğinde tanen, reçine, sabit ve uçucu yağlar vardır.

Faydası : Anne sütünü artırır. Mide ve bağırsak gazlarını, midedeki diğer
şikayetleri giderir. İdrar söktürür. Astımda faydalıdır.

Kereviz (apium graveolens) : Maydanozgiller familyasından, kökleri ve yaprakları
sebze olarak kullanılan kokulu, iki yıllık bir bitkidir. İçeriğinde sedanonik
anhidrit, sedanolin, limonen, palmirik asit, gayakol gibi maddeler vardır.
Yaprakları ve baş kısmı kullanılır.

Faydası : Uyarıcı ve idrar söktürücüdür. İktidarsızlığı giderir. Cinsel
istekleri kamçılar. Şeker, guatr ve yüksek tansiyonda faydalıdır. Böbrek,
akciğer ve karaciğer hastalıklarını önler. Mideyi kuvvetlendirir. İştah açar.
Sürmenajda faydalıdır. Sinir yorgunluğunu giderir. Kanı temizler. Karaciğer
şişliğini giderir. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesinde yardımcı olur.
Safra ifrazatını düzenler. Nikris ve romatizmada faydalıdır. Susuzluğu keser ve
vücuda serinlik verir. Kalp hastalarına tavsiye edilir. Ses kısıklığını giderir.

Kestane (castanea vesca) : Kayıngiller familyasından; kışın yapraklarını döken,
25 - 30 metre boyunda bir ağaçtır. Yaprakları geniştir. Meyveleri iridir.

Faydası : Kabuklarının suda kaynatılması ile hazırlanan ilaç; ateş düşürür ve
sinirleri yatıştırır. Meyvesi, kasları kuvvetlendirir. Kan dolaşımını düzenler.
Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Varis ve basur memelerinin meydana gelmesini
önler. Karaciğer yorgunluğu ve şişliğini geçirir. Kansızlığı giderir. Mideyi
kuvvetlendirir. Damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet edenlerle, şeker
hastaları yememelidir.

Keten tohumu (graine de lin) : Keten denilen kireçli topraklarda yetişen otsu
bir bitkinin tohumudur. İçeriğinde sabit yağ, müsilaj, protein, siyanogenetik
bir glikozit olan linamarin vardır. Ketenyağında asitler vardır. Boya ve muşamba
sanayiinde kullanılır.

Faydası : Akciğer hastalıkkları bronşit ve soğuk algınlığında faydalıdır. Lavman
olarak kullanılırsa kabızlığı giderir. Müzmin öksürüğü keser. Dolama,
köpekmemeleri ve her türlü çıbanın tedavisinde faydalıdır.

Kılıçotu (sarıkantaron) : Kılıçotugiller familyasından; Mayıs - Eylül ayları
arasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 100 cm boyunda çok yıllık otsu bir
bitkidir. Yaprakları sapsızdır. Koyu yeşildir. Çiçekleri dallarının ucundadır.
Çiçek dallarında; pinen, cadinen, tanen, reçine, zamk, acı maddeler ve boya
maddeleri vardır.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. İdrar ve balgam söktürür. Göğsü yumuşatır,
öksürüğü keser. İştah açar. Zeytinyağı ile hazırlanan merhemi yaraları
iyileştirir. Filizlenmiş uçlarından yapılan haşlama, bağırsak kurtlarını düşürür.

Kınaağacı (hınna) : Kınaağacıgiller familyasından, anayurdu Hindistan olan ve
Arabistan'da ve Akdeniz ikliminde yetiştirilen ayrık dallı, beyazımsı kabuklu,
karşıt yapraklı bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz renkli ve keskin kokuludur.
Kurutulmuş yapraklarından kına elde edilir. Saç ve parmakları boyamakta
kullanılır.

Faydası : Ayak terlemelerine engel olur. Dolamada kullanılır. Uyuz ve egzamaya
iyi gelir. Guatrın üzerine bağlanırsa, faydası görülür. Sarılık, idrar zorluğu,
gastrit ve kolit'de iyileştiricidir. Ağız yaraları ve deri çatlaklarını tedavi
eder.

Kınakına (kontestozu) : Kökboyasıgiller familyasından; anayurdu Peru ve Bolivya
olan ve sanayii bitkisi olarak Cava, Güney Hindistan, Kolombiya, Seylan,
Guatemala, Kamerun ve Kongo gibi tropikal ülkelerde yetiştirilen 15-20 metre
boyunda bir ağaçtır. Kabuğundan kinin çıkarılır. Kınakınanın içeriğinde kinin,
kinidin, kinşonin, singol, kupreol gibi maddeler vardır. Gövde, kök ve kabukları
kullanılır. Tadı acıdır.

Faydası : Ateş düşürür. Sıtmayı tedavi eder. Tifoda faydalıdır. Ağır ve mikroplu
hastalıkların nekahat devresini kısaltır. Cilt kaşıntılarında faydalıdır. İştah
açar. Kuvvet verir. Kabızlığı giderir. Kinidin alkoloidi taşikardide kullanılır.
Vücuda kuvvet verir.

Kırkdamarotu (cryptogamae) : Damarlı çiçeksiz bitkilerdendir. 100 kadar çeşidi
vardır. Kibritotları, atkuyrukları ve eğreltiotları bu familyadandır. Yol
kenarlarında ve kumlu topraklarda yetişirler.

Faydası : Burun kanamasını keser. Kesiklerde ve çıbanda faydalıdır. Balla
karıştırılıp yenecek olursa, nefes darlığını giderir. Yaraları iyileştirir.
Kandaki şeker miktarını düşürür.

Kırlangıçotu (hilaliye) : Gelincikgiller familyasından, Nisan - Mayıs ayları
arasında sarı renkli çiçekler açan, 30 - 70 cm yüksekliğinde çok yıllık otsu bir
bitkidir. Kuzey Anadolu bölgesinde yetişir. Çiçekleri dallarının ucundadır.
Bitkinin tamamında ve özellikle yapraklarında sarı renkli boya maddesi ve
alkoloidler vardır. Sapı kırıldığı zaman sarı renkli bir süt akar. Zehirlidir.

Faydası : Sütü siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır.

Kırmızıbiber (guinea pepper) : Olgunlaşak kızarmış yıllık biberin kurutularak
toz haline getirilmiş şeklidir.

Faydası : Hazmı kolaylaştırır. Mide tembelliğini giderir. İştah açar. Kusmayı
önler. İshali keser. Mide ve bağırsaklarda gaz birikmesini önler. İshali keser.
İdrar ve ter söktürür. Cinsel istekleri kamçılar. Grip ve soğuk algınlığında
faydalıdır. Merhemi lumbago, nevralji ve romatizmada faydalıdır. Egzama, yüksek
tansiyon, üremi veya damar sertliğinden şikayet edenler kullanmamalıdır.

Kısamahmut (dalakotu) : Ballıbabagiller familyasından; Haziran - Eylül ayları
arasında pembe ve seyrek olarak da beyaz renkli çiçekler açan, otsu bir bitkidir.
10 - 30 cm boyundadır. Yaprakları; karşılıklı, tüylü, kenarları dişili ve küçük
bir meşe yaprağı şeklindedir. Çiçekleri üst yapraklarının koltuğunda gruplar
halindedir. Meyvesi küçüktür. Çiçekli bitkide uçucu bir yağ, acı maddeler, tanen,
glikozitler vardır.

Faydası : Vücuda kuvvet verir. Ateşi düşürür. İdrar söktürür. Mesane taşlarının
düşürülmesine yardımcı olur. Aybaşı tutkluğunu giderir. Öksürüğü keser.

Kızılcık (cornus) : Kızılcıkgiller familyasından; çoğunluğu çalı veya ağaç
halinde odunsu ve bir kaçı da otsu karakterde, kışın yaprak döken veya her zaman
yeşil bitki cinsidir. Yaprakları sade, uzun veya kısa saplı, genellikle çatallı
tüylüdür. Çiçekleri salkım veya şemsiye şeklindedir. 40 kadar türü vardır.
Meyvesi yuvarlaktır. Yurdumuzda yetişen türü sarı çiçekli kızılcıktır. Boyu 7-8
metre kadardır. Çalı şeklinde olanları da vardır. Kış aylarında yapraklarını
döker çiçekleri yapraklarından önce açar. Renkleri sarıdır. Yaprakları
karşılıklı dizilmiştir. Meyveleri sonbaharda olgunlaşır. 1-1,5 cm boyundadır.
Parlak kırmızı renktedirler. Lezzeti buruktur.
Meyveleri şeker, müsilajlı maddeler ihtiva eder. Kabuklarında ise reçineli
maddeler, tanen ve müsilaj vardır. Meyveleri yenir veya şurubu yapılır.

Faydası : Meyveleri ishali keser. Kabızlık yapar. Kabukları ateş düşürür. Ağız
paslanmasını giderir. Ağız yaralarını geçirir. Şurubu, vücuda kuvvet verir.

Kimyon (kyminon) : Maydanozgiller familyasından; Mayıs - Haziran aylarında bayez
veya pembemsi çiçekler açan, 15 - 20 cm boyunda, bir yıllık otsu bir bitkidir.
Anavatanı Mısır'dır. Yaprakları dar ince şeritler halinde parçalıdır. Çiçekleri
3-5 saplı şemsiye durumundadır. Meyveleri ovaldir. İçeriğinde, reçine, sabit ve
uçucu yağlar vardır. Keskin, hoş kokuludur. Tohumları baharat olarak kullanılır.

Faydası : İştah açar. Hazımsızlığı giderir. Mide ve bağırsaklarda gaz
birikmesini önler. Birikmiş gazı söktürür. Hava yutmayı önler. Sinirleri
yatıştırır. Sinirsel başdönmelerini keser. Anne sütünü artırır. Aybaşı
kanamalarının düzenli olmasını sağlar. İdrar söktürür. Yüksek tansiyonu düşürür.
Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Romatizma ve şişmanlıkta
faydalıdır. Hamileler kullanmamalıdır.

Kiraz (prunus avlum) : Gülgiller familyasından; anayurdu Asya olan, düz kabuklu
bir çeşit ağaç veya ağaçcıktır. Genellikle yapraklanmadan önce çiçek açar.
Meyvesi, etli ve tek çekirdeklidir. Ev ilaçlarında sapları, meyvesi, kabuğu ve
çiçekleri kullanılır.

Faydası : İdrar söktürür. Böbreklerde biriken zararlı maddelerin atılmasına
yardımcı olur. Kabızlığı giderir. Kanın temizlenmesine yardım eder. Nikris,
romatizma, damar sertliği ve mafsal kireçlenmesinde faydalıdır. Karaciğer
şişliğine iyi gelir. Safra akışını normale döndürür. Sivilceleri önler.
Susuzluğu giderir.
Kabukları ishali keser. Ateşi düşürür. Çiçekleri göğsü yumuşatır ve öksürüğü
giderir.

Kişniş (kişniç) : Maydanozgiller familyasından; Haziran - Ağustos ayları
arasında pembe beyaz renkli çiçekler açan, 30 - 50 cm boyunda, oldukça fena
kokulu bir yıllık otsu bir bitkidir. Nemli çayır ve sırtlarda yetişir.
Yaprakları açık yeşil renkli ve tüylüdür. Çiçekleri, dallarının uçlarında
şemsiye şeklinde toplanmıştır. Meyveleri nişasta, tanen, şekerler ve uçucu yağ
taşır. Kişniş şekeri, likör yapımı, pastacılık ve eczacılıkta kullanılır.

Faydası : İştah açar. Bağırsak gazlarını giderir. Sinirleri yatıştırır. Hazmı
kolaylaştırır. Sinirsel baş ağrılarını keser. Karın ağrılarını giderir. Cinsel
arzuyu kamçılar. Aybaşı kanamasını düzenler. Doğumu kolaylaştırır. Sürmenajda
faydalıdır. Bayat yiyeceklerin zararını azaltır. Fazla miktarda yenirse zararı
görülür.

Kokuluyonca (melilotus) : Baklagiller familyasından, Avrupa'da ve yurdumuzda
yetişen, 30 - 100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi silindir
biçimindedir. Tüysüzdür. Çok dallıdır. Yaprakları almaşık dizilişlidir. Sarı
çiçekleri güzel kokuludur. Meyvesi 4 mm kadar boyunda 1-2 tohumludur. Çiçekli ve
yapraklı dallarında kumarin, melilotik ve kumarik asitler ile uçucu bir yağ
vardır.

Faydası : Hafif kabız vericidir. Romatizma ağrılarını dindirir. Vücuda rahatlık
verir.

Koruk (ekşi üzüm) : Henüz olgunlaşmamış, ekşi, ham üzümdür. Şerbeti yapılır.

Faydası : İştah açar. Kurdeşende faydalıdır. Göz ağrılarını dindirir.

Kralotu (peucedanum ostruthium) : Dantela gibi güzel yeşil yapraklı bir bitkidir.
Çiçekleri pembe ve beyaz renkte olup, dallarının ucuna toplanmıştır. Yaprakları
ilkbahar, kökü ise sonbahar aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası : Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir. İshali keser. Kanı temizler.
Damar sertliği ve nikriste faydalıdır.

Kudrethelvası (manna) : Bir çeşit dişbudak olan fraxinus ornus ağacının torba
şeklinde ve içi sıvı dolu yerine yapılan kesiklerden çıkan sıvıdır. İçeriğinde
mannit şekeri vardır. Yuvarlak, yassı, billuri, kuru parçalardır. Rengi soluk
sarımsı ve içi beyazdır. Kokusu bala benzer. Lezzeti şekerlidir. Suda kolay erir.

Faydası : Kolay kullanılır, hoş bir müshildir.

Kudretnarı (momordica) : Kabakgiller familyasından, tırmanıcı, ince gövdeli, bir
yıllık bir bitkidir. Yaprakları saplı ve el gibi parçalıdır. Meyvesi
olgunlaşınca, birbirinden ayrılır. Meyveleri 10-15 cm boyunda şişkin ve iki uçta
incelmiş şeklindedir. Üzerinde kabarcıklar vardır. Turuncu - sarı renktedir. Ev
ilaçlarında, zeytinyağı ile karıştırılarak kullanılır.

Faydası : Mide ülserini tedavi eder. Egzama ve diğer cilt hastalıklarında
faydalıdır. Yaraların çabuk kapanmasını sağlar.

Kuduzotu (dişotu) : Dişotugiller familyasından, koyu yeşil renkli, çok yıllık
otsu bir bitkidir. Boyu 30-120 cm arasındadır. Yaprakları sert ve dalgalıdır.
Çakıllı, çorak arazide yetişir. Çiçekleri salkım şeklindedir. Zehirlidir.

Faydası : Ödem hastalığında faydalıdır. Mesane taşlarının düşürülmesine yardım
eder. Spazm ve ağrıları giderir.

Kurtayağı (lycopode) : Kibritotunun en çok görülen şeklidir. Boyu 1 m kadardır.
Sporlu başaklarından kurtayağı tozu denilen ve hekimlikte kullanılan sarı bir
toz elde edilir.

Faydası : Karaciğer ve safra kesesi hastalıklarında faydalıdır. Ağrıları
dindirir. Romatizmada şikayetleri giderir. Böbrek ve safra kesesi taşlarının
düşürülmesine yardımcı olur.

Kurtbağrı (kurtbaharı) : Zeytingiller familyasından kış aylarında yaprağını
döken veya her zaman yeşil olan odunsu bir bitkidir. Yurdumuzda adi kurtbağrı
yetişir. 4-5 m boyunda bir çalıdır. Çiçekleri beyazdır. Meyveleri parlak siyah
renkte olup, üzümsüdür. Bütün orman bölgelerinde yetişir.

Faydası : Çiçekleri cilt kurumasında faydalıdır. Meyveleri kullanılmamalıdır.

Kurtpençesi (kurttırnağı) : Gülgiller familyasından beşparmakotu adlı bitkinin
salkım çiçekli, sapı ve kökü bol taneli, çok yıllık bir türüdür. Yaprakları
kullanılır.

Faydası : İshali keser.

Kuso (kusso) : Gülgiller familyasından Habeşistan'da yetişen almaşık yapraklı,
katmerli çiçekli ve dişi organı geniş tepecikli bir ağaçtır.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürmeye yarar.

Kuşburnu (fructus rosa canina) : Yabangülünün, şeker, organik asit ve C vitamini
bakımından zengin olan meyvesidir.

Faydası : İdrar söktürür, ishali keser.

Kuşekmeği (çobandağarcığı) : Turpgiller familyasından; beyaz veya mor çiçekli
otsu bir bitkidir. Birçok türü vardır.

Faydası : Basur memelerini tedavi eder. Boğaz ağrılarını geçirir.

Kuşkonmaz (asparagus) : Zambakgiller familyasından; çalı veya yarı çalı halinde
odunsu, çoğu sarılıcı, bazı türleri de otsu olan Asya, Afrika ve Akdeniz
bölgesinde yetişen bir bitkidir. Yaprakları pul gibi ve almaşık dizilişlidir.
Çiçekleri küçüktür. Renkleri yeşilimsi veya beyazdır. Meyveleri üzümsüdür. 150
kadar türü vardır. Tıbbi kuşkonmaz Trakya ve Doğu Anadolu'da yabani olarak
yetişir. Çiçekleri sarımsı yeşildir. Meyvesi kırmızıdır. Kök ve rizomlarında
şekerler, mannit, koniferin, asparajin A ve C vitaminleri vardır. Hekimlikte
toprakta sürünen gövdesi, kökü ve tomurcukları kullanılır. İlkbahar aylarında
toplanıp kurutulur.

Faydası : Kalp hastalıklarından doğan ödemleri giderir. İdrar söktürür. İdrar
yollarını temizler. Sinirleri kuvvetlendirir. Kanı temizler. Karaciğer ve
böbreklerin muntazam çalışmasını sağlar. Karaciğer şişliğini indirir. Dalak
hastalıklarında faydalıdır. Zihin yorgunluğunu giderir. Sivilce ve egzamanın
iyileşmesinde yardımcı olur. Kandaki şeker miktarını düşürür. El ve ayaklarda
görünen şişlikleri indirir. Bel soğukluğu böbrek ve mesane iltihabı olanlarla,
çok sinirli kimselerin kullanmaması gerekir.

Kuzukulağı (rumex) : Karabuğdaygiller familyasından; nemli kırlarda yetişen,
genellikle bir kaç yıl yaşayan, yeşil veya firfiri renkte orsu bir bitki
cinsidir. Yaprakları hafifçe kabarık ve geniştir. Meyveleri üç köşeli veya
yassıdır. Yurdumuzda yetişen türleri; Labada, büyük kuzukulağı, küçük kuzukulağı
gibi çeşitleridir. Ev ilaçlarında büyük ve küçük kuzukulağının yaprakları
kullanılır.

Faydası : Yaprakları ile salata yapılıp, yenir. İdrar söktürür. Mide
şişkinliğini giderir. Egzamalar üzerine kompress yapılır. Romatizmalılar,
böbreklerinden hasta olanlar, yememelidir.

Küçük hindistancevizi (myristica) : Myristicaceae familyasından; Anavatanı Molük
olan, diğer sıcak bölgelerde de yetiştirilen, 16 - 18 m yüksekliğinde bir ağaç
ve onun meyvesidir. Görünüş itibariyle Portakal ağacına benzer. Tohumları
beyazımsı kül halinde ve yuvarlaktır. Kabuğu soyulmuş halde satılır. İçeriğinde
uçucu bir yağ vardır.

Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Hazmı kolaylaştırır. İştah açar. Kalp ve
sindirim ilaçları yapmakta kullanılır.

L


Labada (rumex patientia) : Karabuğdaygiller familyasından; dere kenarlarında ve
sulak çayırlarda kendiliğinden yetişen bir bitkidir. Haziran - Eylül ayları
arasında yeşilimtırak renkte küçük çiçekler açar. Boyu 50 cm ile 2 m arasında
değişir. Köklerinde nişasta, şekerler, reçine ve antrakinon türevleri vardır.
Yaprakları sebze olarak yenir. Ev ilaçlarında kökü ve yaprakları kullanılır.

Faydası : Kökü kaynatılıp içilirse bütün kaşıntıları keser. Yeşil tohumları
kaynatılıp içilecek olursa, anne sütünü artırır. Mesane tıkanmasını giderir.
İştah açar. İshali keser.

Laden (cistus) : Ladengiller familyasından; İç Anadolu ve sahil bölgelerinde
yetişen, kış aylarında yaprak dökmeyen, yeşil bodur bir çalıdır. Yaprakları
karşılıklı dizilmiştir. Çiçekleri büyük, beyaz veya pembe renklidir. Meyveleri
kapsüldür. İçeriğinde Ladan denilen zamk vardır.

Faydası : Balgam söktürür. Nezleyi keser. Dizanteride faydalıdır. Parfümeride
kullanılır.

Lahana (brassica oleracea) : Turpgiller familyasından iri ve kalın yapraklı bir
bitkidir. En çok yetiştirileni baş lahanadır. Yurdumuzun bütün bölgelerinde
yetişir. Başlıca çeşitleri: Kemer lahanası, Batman lahanası, köse lahanası,
Brüksel lahanası ve kara lahana. Lahana C vitamini bakkımından zengindir.
Yapısında kükürt bulunur. Çiğ olarak yemek veya sıkarak suyunu içmek daha
faydalıdır.

Faydası : Kansızlığı giderir. İdrar söktürür. Vücutta biriken zehirli maddelerin
atılmasını sağlar. Mide ve bağırsak yaralarını yumuşatır. Kabızlığı giderir.
Kandaki şeker miktarını düşürür. Vücudu hastalıklara ve kansere karşı korur.
Göğüs ucu çatlaklarını giderir. Sarılık ve safra kesesi hastalıkları için iyidir.
Astımda faydalıdır. Romatizma, siyatik, lumbago ve Apsede yararlıdır. Ses
kısıklığını giderir. İştah açar. Guatr olanlar yememelidir.

Latinçiçeği (frenkteresi) : Latinçiçeğigiller familyasından; bir çeşit bitkidir.
Çiçekleri kırmızı veya turuncudur. Peru'da doğal olarak yetişir. Çiçekleri
salatalarda kullanılır.

Faydası : İştah verir. İdrar söker. Skorbütte faydalıdır.

lavantaçiçeği (lavandula) : Ballıbabagiller familyasından; çalı görünüşünde, dip
kısmı odunsu bir bitkidir. Çiçekleri mavi veya morumsu ya da koyu kırmızıdır.
Kokusu güzeldir. Karabaş lavantaçiçeği denilen türü yurdumuzda vardır.

Faydası : Kaynatılmış suyu uyarıcı ve midevidir. Küçük bir torba içinde
dolaplara konan lavanta çiçekleri, elbise ve çamaşırları böceklerden korur.
Banyo suyuna güzel koku verir. Lavanta kolonyası vücudu ferahlatır. Ateşi
düşürür.

Limon (lemon) : Limonağacının açık sarı renkli, yumurta biçiminde, kabuğu güzel
kokulu, suyu ekşi olan meyvesidir. Kabuklarından limon esansı çıkarılır. C
vitamini, şeker, müsilaj, sitrik asit ve tuzları bakımından zengindir.

Faydası : Ateşi ve tansiyonu düşürür. Kanı temizler. Susuzluğu giderir. Kalbi
kuvvetlendirir. Damar sertliği ve romatizmada faydalıdır. Gribin çabuk
atlatılmasını sağlar. Mide, bağırsak ve idraryollarındaki mikropları öldürür.
Gıda zehirlenmesini önler. İdrar söktürür. Böbrek ve mesane kum ve taşlarının
düşürülmesine yardımcı olur. Yüzdeki sivilceleri geçirir. Cildin güzelleşmesini
sağlar. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Dişleri beyazlatır ve diş etlerini
kuvvetlendirir. Nezlede şikayetleri geçirir. Skorbüt hastalığında faydalıdır.
Boğaz ve bademcik iltihaplarının giderir. İshali keser. Kansızlığı önler. Fazla
aybaşı kanamasını önler. Nasırları söker. Mide ağrılarını dindirir. Baş
ağrılarını ve vücut ağrılarını keser. Yüz çillerinde faydalıdır.

M

Mahmude (bingözotu) : Çitsarmaşığıgiller familyasından; Anadolu'da ve Suriye'de
yetişen, sarılarak tırmanan, sürünücü ve sütlü, çok yıllık bir bitkidir. Gövdesi
ince ve tüysüzdür. Çiçekleri beyaz ve sarımsı renktedir. Meyvesi 4 tohumlu, 2
gözlü bir kapsüldür. Kökleri uzun ve kalındır. Kökü, nişasta, tanen, müsilaj ve
'skammonin' taşır. Ev ilaçlarında kullanılmaması tavsiye edilir.

Faydası : Kalınbağırsağa tesir eden tahriş edici bir müshildir. Frengide
faydalıdır.

Mandalina (mandarin) : Turunçgiller familyasından; 5-6 m yüksekliğinde mandalina
ağacının meyvesidir. Tatlı, kokulu, lezzetli, vitamince zengin bir meyvedir.
Kabuğundan esans çıkarılır.

Faydası : Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Damar sertliği, felç ve gripte
faydalıdır.

Mantar (fütr) : Boy, biçim ve bölge bakımından büyük değişiklikler gösteren, yüz
bin kadar çeşidi bulunan bir çeşit bitkidir. Karada ve tatlı sularda yaşarlar.
Mantarların içinde tıbbi etkileri olanlar, gıda olarak kullanılanlar,
zehirlenmelere sebep olanlar, hayvanlarda ve bitkilerde hastalık yapanlar,
antibiyotik madde oluşturanlar ve kimya sanayiide kullanılanlar vardır.

Yenen mantarların çoğu bazitli mantarlardır. Bunların 500 kadar cinsi ve 13500
kadar türü vardır. Sporları şişkin bir hif ucunda 4 tane olarak meydana gelir.
Makbul olan türü şemsiye mantarıdır. Büyük ve göz alıcı bir şekildedir. Şapkası
başlangıçta yuvarlak veya yumurta biçimindedir. Sonradan çan, şemsiye veya tabak
şekline döner. Rengi beyazımtırak gri ile esmerimtırak gri arasında değişir.
Çapı 25-30 cm kadardır. Eti yumuşak ve süt gibi beyazdır. Lezzeti hoştur.
Yer mantarı da yenir. Huni biçimindedir. Şapkasının eti sarımtırak beyaz ve sarı
kenarlıdır. Kokusu kayısıyı hatırlatır. Lezzeti ise karabiberi andırır. Hazmı
güçtür.

Faydası : Etin yerini tutar. Protein değeri etten fazladır. Yorgunluğu giderir.
Düşünme ve öğrenme yeteneğini geliştirir. Kansızlığı giderir. Bedenin
gelişmesinde yardımcı olur. Romatizma ve üremi olanlar yememelidir.

Margarit (çayır kasımpatı) : Dağlarda ve çayırlarda yetişen güzel çiçekli bir
bitkidir. Kasımpatıya benzer. Dalları ufaktır. Yeşil yaprakları dantela gibidir.
Çiçeklerin etrafında beyaz yaprakları vardır. Ortası altın sarısı rengindedir.
Çiçekleri yaz aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası : İdrar söktürür. Terletir. Böbrek taşlarının düşürülmesinde yardımcı
olur. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Egzama, temriye gibi deri
hastalıklarında şikayetleri giderir.

Marrup (marupa) : İkiçenekliler sınıfının, simaroubaceae familyasından, Amerika'da
dokuz türü olan, bileşik almaşık yapraklı bir ağaçtır. Antillerde yetişen
şişmarouba amara; 20 m kadar boyunda bir ağaçtır. Kabuğu düz, pürüzsüz, grimsi
ve çok acıdır. Kerestesi kıymetlidir.

Faydası : Ateş düşürür. Kalp hastalıklarında faydalıdır.

Marul (lactuca) : Bileşikgiller familyasından; geniş ve uzun yeşil yapraklı veya
çok yıllık bir bitkidir. Tohumları, cinsine göre esmer veya siyahtır. Ilık
iklimi sever. İlk ve sonbahar aylarında ekilir. Yurdumuzda bir çok çeşidi vardır.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Uykusuzluğu giderir. Sinirsel kalp
çarpıntılarını keser. İsteride faydalıdır. Erkeklerde aşırı cinsel istekleri
keser. Kabızlığı giderir. Basur memelerinde faydalıdır. Kandaki şeker miktarını
düşürür. Kanı temizler. Hazmı kolaylaştırır. Nekahat devresinin kolay
atlatılmasında yardımcı olur. Bol idrar söktürür. Romatizma ve Nikris'te
faydalıdır. Göğsü yumuşatır. Karaciğer ve dalak şişliklerini indirir. Böbrek
iltihaplarında iyidir. Aybaşı halinin ağrısız ve muntazam olmasını sağlar. Suyu,
ergenlik sivilcelerini giderir. Yüze tazelik ve güzellik verir. Lapası; kan
çıbanı, apse ve yanıklarda faydalıdır. Asabi öksürükleri keser. Anne sütünü
artırır.

Mayasılotu (egzamaotu) : Ballıbabagillerden; yurdumuzun hemen hemen her
bölgesinde yetişen, beyaz tüylerle kaplı, alçak bir bitkidir. Yaprak kenarları
alta doğru kıvrıktır. Çiçekleri beyazdır. Ev ilaçlarında çiçekli bitki
kullanılır.

Faydası : Mide rahatsızlıklarını giderir. Sinirleri uyarır. Ateşi düşürür.
Egzamaya faydalıdır. Vücuda kuvvet verir.

Maydanoz (midenuvaz) : Maydanozgiller familyasından; yaprakları güzel kokulu ve
parçalı, kazık köklü, 30 - 100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir bitkidir.
Çiçekleri şemsiye halindedir. Tohumları ufak ve esmerdir. Meyvelerinin
içeriğinde uçucu bir yağ ile apiin adlı bir glikozit vardır. Kökünde, biraz
uçucu yağ, müsilaj ve apiin vardır. Yaprakları, kökü ve meyvesi kulanılır.

Faydası : İdrar söktürür. İştah açar. İltihaplı yaraların iyileşmesini sağlar.
Aybaşı sancılarını keser. Sürmenajda faydalıdır. Yüksek tansiyonu düşürür.
Kalbin yorulmasını önler. Kansızlığı giderir. Kansere karşı korur. Karaciğer
şişliğini giderir. Safra akışını kolaylaştırır. Vücuttaki zehirli maddelerin
atılmasını kolaylaştırır. Vücutta biriken suyu boşaltır. Böbrek taşlarının
düşürülmesine yardımcı olur. Romatizmada faydalıdır. Mide ve bağırsaklarda gaz
birikmesini önler. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Aybaşı
kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Anne sütünü azaltır ve böylelikle
memelerin şişmesini önler. Cinsel istekleri artırır. Görme gücünü artırır.
Böbrek iltihabı olanlar maydanoz yememelidir.

Mazı (thuja) : Servigiller familyasından; pul yapraklı daima yeşil, ağaç veya
ağaçcık halinde bulunan bir bitki cinsidir. Ev ilaçlarında yaprakları ve
kozalağı kullanılır.

Faydası : Yaprakları siğilleri yok etmekte kullanılır. Kozalağından bağırsak
solucanı düşürücü ilaç yapılır. Gebe kalmayı önlemek için kullanılır. Bazı
zehirlenmelerde, panzehir olarak kullanılır. Basur memelerinde faydalıdır.

Melekotu (angelica) : Maydanozgiller familyasından; dere kenarlarında,
çayırlarda ve ormanlardaki ağaçsız alanlarda yetişen, boyu 3 m kadar, hoş kokulu,
otsu bir bitkidir. İstanbul, Marmara Bölgesi, Doğu Karadeniz ve Beyşehir
dolaylarında yetişir. Boyu 1- 1,5 m kadardır. 2 veya çok yıllık bir bitkidir.
Gövdesi silindiriktir. Boyuna çizgiler vardır. İçi boştur. Mavimtırak yeşil veya
kırmızı renktedir. Çiçekleri beyazdır. Kökü ve rizomlarında uçucu bir yağ ve
tanen ihtiva eder. Yaz ve sonbahar aylarında toplanıp kurutulur.

Faydası : Mide ve bağırsak hastalıklarına iyi gelir. Sinirleri kuvvetlendirir.
Spazmları giderir. Astım nöbetlerini giderir. Kuvvet ve iştah verir. Nekahat
devresinin kısa sürmesini sağlar. Yapraklarından çıkan suya, bir parça pamuk
bastırılıp, diş çürüğüne konursa, ağrıyı keser. Kandolaşımını düzenler. Terletir.
Kurutulmuş melekotu, dövülüp başa sürülecek olursa, bitleri öldürür.

Melisa (oğulotu) : Ballıbabagiller familyasından; çok dallı, beyaz çiçekli otsu
bir bitkidir. En önemli türü tıbbi melissadır. İstanbul, Bursa, Ege ve Akdeniz
bölgesinde yetişir. Boyu 30 - 80 cm kadardır. Limon kokuludur. Çok yıllık bir
bitkidir. Yaprakları ince ve yumuşak tüylüdür. Çiçekleri beyazdır. Yapraklarında
tanen, reçine ve uçucu bir yağ vardır.

Faydası : Mide ve bağırsak ağrılarını keser. Kalbi kuvvetlendirir. Hazımsızlık,
baş ağrısı ve migrende faydalıdır. Melankoli, sara, başdönmesi, kulak çınlaması
ve sinir krizlerinde şikayetleri ortadan kaldırır. Bayılmalarda kullanılır. Mide
ve bağırsak gazlarını söker. Aybaşı ağrılarını keser ve aybaşı kanamalarını
düzenler. Huzursuzluk ve sıkıntıları giderir. Hafıza zayıflığında faydalıdır.

Menekşe (benefşe) : Menekşegiller familyasından; çiçekleri tek renkli, bir veya
çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları yürek biçiminde ve hemen hemen
sapsızdır. Genellikle az veya çok koyu renkli olur. Beyaz renklileri de vardır.
İlkbahar aylarında çiçek açar.

Faydası : Terletir. Vücuda rahatlık verir. Kanı temizler. Vücutta biriken
zehirlerin atılmasını sağlar. Nikris ve romatizmada faydalıdır. Kabızlığı
giderir. Sıracada faydalıdır. Cilt hastalıklarında da kullanılır. Lapası
yaraların iyileşmesini sağlar. Menekşe yağı, egzama ve uyuzu tedavi eder.
Boğmaca ve boğaz ağrılarında faydalıdır. Sulu temriyeleri de tedavi eder.

Mersin (asmar) : Mersingiller familyasından; daima yeşil çalı veya 2-5 metre
boyunda bir ağaçcık olan bir bitkidir. Yaprakları deri gibi serttir. Çiçekleri
beyazdır. Kokusu güzeldir. 100 kadar türü vardır. Yabani mersin Akdeniz
çevresinde yetişir. Meyvesine de mersin denir. Küçüktür. Tatlı bahratlı ve
kokuludur. Yenir. Yapraklarında ve çiçek dallarında reçine, tanen, sinaol,
terpen, mirtol, pinen gibi maddeler vardır. Meyvelerinde ise uçucu yağ, şeker,
sitrik asit bulunur.

Faydası : Bronşitte faydalıdır. Mesane iltihaplarını da giderir. Nezlede
faydalıdır. Akciğer iltihaplarında kullanılır. Bel soğukluğunda faydalıdır.
İshali keser. Mide ağrılarını giderir. Egzamada faydalıdır. Saçları boyamakta
kullanılır.

Meryemotu (mübarekotu) : Gülgiller familyasından; Doğu, Güney ve Karadeniz
bölgeleri ile İstanbul çevresinde yetişen bir bitki türüdür.

Faydası : Yaprakları ve kökü kuvvet verici olarak kullanılır. İshali keser.

Meryempelsengi (çalapa) : Guttiferae familyasından Antil adalarında yetişen bir
ağaçtır. Kabuklarından reçine elde edilir.

Faydası : Müshildir. Kabızlığı giderir. İdrar söktürür. Safra akışını düzenler.
Sıtma, frengi, kulunç, sarılık, mafsal ağrıları ve baş ağrılarında kullanılır.
Bağırsaklarında hastalık olanlar kullanmamalıdır.

Mercimek (merdümek) : Baklagiller familyasından; beyaz çiçekli, bir yıllık bir
tarım bitkisi ve bunun besin olarak kullanılan yuvarlak, yassı tohumudur. Mart -
Nisan aylarında ekilir. İlk çağlardan beri Akdeniz bölgesinde yetiştirilmektedir.
İçeriğinde B vitaminleri ve fosfor vardır.

Faydası : Beden ve zihin gücünü artırır. Sinirleri kuvvetlendirir. Bağırsaklara
yumuşaklık verir. Sinir zafiyetlerinde faydalıdır. Kan yapar. Anne sütünü
artırır. Baharatlı çorba şeklinde yenmesi tavsiye edilir.

Meşe (bişe) : Kayıngiller familyasından; kışın yaprak döken veya her zaman
yapraklı olan, uzun ömürlü bir orman ağacı cinsidir. Odunu sık dokulu; ağır,
sert ve damarlıdır. Erişkin meşenin odunu, kızıla çalan koyu sarı renktedir.
Doğal olarak 30'dan fazla türü vardır. Yurdumuzda birçok çeşidi vardır.

Faydası : İshal ve dizanteriyi keser. Bağırsak bozukluklarını giderir. Boğaz ve
bademcik iltihaplarını tedavi eder. Kanamaları durdurur. Basur memelerinden
doğan şikayetleri giderir.

Meyankökü (piyan) : Baklagillerden kalın rizomlu bir ağaçcıktır. Yaprakları
tüysü, yaprakçıkları pek çoktur. Çiçekleri beyaz, morumsu veya mavimsidir. Başak
biçimindedirler. Yurdumuzda Batı ve Güney Doğu Anadolu'da yetişir. Boyu 50 cm
ile 2 m arasındadır. Çok yıllık otsu bir bitkidir. Çiçekleri mavi mor renklidir.
Meyankökü adı verilen kökleri tatlıdır. İçeriğinde glikoz, sakkaroz, nişasta,
tanen, asparagin, yağ, zamk, reçine ve glisirizin vardır. Meyan balı da kökünden
elde edilir. Üç yıllık kökler kullanılır.

Faydası : Grip, nezle, anjin ve nefes darlığında faydalıdır. Öksürük ve balgam
söktürür. Vücuda rahatlık verir. İdrar söktürür. Yüksek tansiyonu düşürür. Mide
- 12 parmak bağırsağı ülseri ve gastriti tedavi eder. İştah açar, hazmı
kolaylaştırır. İncebağırsak iltihaplarını giderir. Vücuda serinlik verir.
Kabızlığı giderir. Fazlası tiryakilik yapar ve zararlı olur.

Mısır (zea mays) : Buğdaygiller familyasından; 180 - 200 cm boyunda, dik ve
yüksek gövdeli, geniş şerit yapraklı, bir yıllık bir bitkidir. Kökü kalın ve
saçaklıdır. Yaprakları şerit gibi, uzun, paralel damarlı, sert ve sivri uçlu,
sapsız, kenarları, dalgalıdır. İki çeşit çiçeği vardır. Erkek çiçekler gövdenin
ucunda salkım başak şeklinde, dişi çiçekler ise yaprakların koltuğunda koçan
halindedir. Dişi çiçeklerin stilusları uzundur ve kınlarının tepesinden dışarı
doğru sarkarlar. Bunlar mısırpüskülü denilen kısmı meydana getirirler. Meyvesi,
koçanı üzerinde sıkışık şekilde dizilidir. Rengi açık veya koyu sarı; esmer veya
kırmızımtırak renklidir. Mısırpüskülünün içeriğinde glikoz, maltoz gibi şekerler,
sabityağ, steroller, reçine ve çok miktarda potasyum tuzları vardır. İdrar
söktürücü, idraryollarını temizleyici ve hararet verici olarak kullanılır.
Mısırözü yağı, mısır tanelerinden çıkarılır. İçeriğinde yağ asitleri, A vitamini,
az miktarda steroller ve bol miktarda nişasta vardır. Mısırözü yağı
damarsertliğini önler.

Faydası : Daha ziyade mısırpüskülü ve mısırözü yağı kullanılır. Mısır iyi bir
besindir. Ancak hazmı biraz güçtür. Guatr olanların yememesi tavsiye edilir.

Mineçiçeği (kanotu) : Mineçiçeğigiller familyasından; gövdesi dört köşeli,
sapsız yaprakları tüylerle örtülü, otsu bitki veya ağaçcıktır. Çiçekleri başak
durumundadır. Renkleri eflatun veya bazen de alacalıdır. Yurdumuzda yetişen
verbana officinalis denilen türü 30-80 cm boyunda, bir veya birçok yıllık otsu
bir bitkidir. Otsu kısmı ve kökü glikozit, tanen ve acı bir madde ihtiva eder.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Yorgunluğu ve uykusuzluğu giderir. İştah açar.
İdrar söktürür. Terletir. Baş, bel ve mafsal ağrılarını dindirir. Göğüs ve kulak
ağrılarını keser. Romatizma, lumbago, siyatik ve nikriste faydalıdır.

Miskçiçeği (eşekkulağı) : İkiçenekliler sınıfının, Dipsacaceae familyasından
güzel kokulu bir bitkidir.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Vücuda rahatlık verir.

Miskotu (amberçiçeği) : İkiçenekliler sınıfından; 50-100 cm boyunda, sarımtırak
renkli, güzel kokulu bir bitkidir. Yapraklarında şekerler, uçucu yağ, A ve B
vitaminleri vardır. Çiçekli dalları kullanılır.

Faydası : Vücuda kuvvet verir. Sinirleri uyarır. Aybaşı tutukluğunu giderir.
İştah açar. Safra ifrazatını artırır.

Misvak (salvadore persica) : İkiçenekliler sınıfının, salva doraceae
familyasından, Doğu Afrika'dan Hindistan'a kadar uzanan bölgelerde yetişen küçük
bir step ağacıdır. Odunu çok liflidir. Dallarının ucundaki kısım diş fırçası
yerine kullanılır. Meyvesi de yenebilir.

Faydası : Dişleri temizler. Diş etlerini kuvvetlendirir. Ağız kokusunu giderir.

Muşmula (beşbıyık) : Gülgiller familyasından; kış aylarında yaprak döken, eğri
büğrü övdeli, dallı budaklı küçük bir ağaçtır. Çiçekleri beyaz veya pembe
renklidir. Meyvesi, buruk ve hoşa gitmeyen bir tattadır. Etlidir. 5 bölmesi
vardır. İyice olgunlaştıktan sonra yenir.

Faydası : Böbrek kum ve taşlarının dökülmesine yardım eder. Bağırsakların iyi
çalışmasını sağlar. İncebağırsak iltihabı, ishal ve dizanteriyi giderir. Kan
dolaşımını düzenler. Sinirleri güçlendirir. Mide hastalıklarında faydalıdır.
Lumbago ve nikriste kullanılır. Ana karnındaki ceninin düşmesini önler.

Muz (musa) : Muzgiller familyasından; sıcak bölgelerde yetişen, çok yıllık ve
çok büyük bir otsu bitki cinsidir. Yurdumuzda Antalya ve Anamur çevresinde
yetiştirilir. Muz ağacının gövdesi; toprak altında kök-sap veya soğan halinde
bulunur. Yaprakları bu kök-saptan çıkar. Tabandaki çiçekleri meyve verir.
Meyvelerin tamamı sarkık bir sapın üzerinde toplu halde bulunur. Nişasta ve
şeker bakımından zengindir. Lezzetlidir. Fırında veya güneşte kurutulduğu zaman
çok besleyici bir un verir.

Faydası : Vücudun ihtiyacı olan bütün maddeleri karşılar. Kemiklerin gelişmesini
sağlar. Nekahat devresini kısaltır. Sinir zafiyeti ve yorgunluğu giderir. Böbrek
ve mafsal iltihabında, bağırsak hastalıklarında faydalıdır. Müzmin kabızlık
çekenler fazla yememelidir.

Mürsafi (mürrisafi) : Burseraceae familyasından; çeşitli balsam ağaçlarından
elde edilen reçine sakızıdır. Güzel kokusu vardır. İlkçağlardan beri kullanılır.
Kokusu kuvvetli, tadı acıdır.

Faydası : Spazmları giderir. Uyarıcıdır. Aybaşı tutukluğunu giderir.

Mürver (patlangıç) : Hanımeligiller familyasından; türlerinin çoğu Kış aylarında
çiçekleri döken çalı veya ağaçcık halinde odunsu, ender olarak da otsu
karakterde olan bir bitki cinsidir. Sürgünlerinin geniş bir özü vardır.
Tomurcukları bol sayıda pullarla örtülmüştür. Çiçekleri beyazdır. Meyveleri
kabuksuz tane şeklindedir. 20 kadar türü vardır. Yurdumuzda doğal olarak bulunur.
Yaprakları uçucu yağ, şekerler ve bazı organik asitler taşır. Meyvelerinde acı
madde, tanen, şekerler, valerian asidi ve bol miktarda renk maddesi bulunur.
Yapraklar ve meyveler müshil olarak kullanılır. Köklerinde müshil tesiri vardır.
Çiçekleri terletici ve hafif yatıştırıcıdır. Kullanılan kısımları; yaz aylarında
toplanıp, kurutulur.

Faydası : Kabızlığı giderir. Ateşi düşürür. Vücuda rahatlık verir. İdrarı
çoğaltır. Anne sütünü artırır. Nezlede faydalıdır. Güneş yanıklarında da
faydalıdır.

N


Nane (mentha) : Ballıbabagiller familyasından; nemli yerlerde yetişen,
genellikle tüylü ve çok kokulu otsu bir bitki cinsidir. Başak biçiminde beyaz,
pembe veya morumsu çiçekleri vardır. Güzel kokuludur.

Faydası : Hazmı kolaylaştırır. Gaz söktürür. Karaciğer yetersizliğini giderir.
Safra akışını düzenler. Mide ağrılarını keser. Bağırsak spazmını giderir. Nefes
almayı kolaylaştırır. Astım, grip, bronşit ve öksürükte faydalıdır. Sinirleri
kuvvetlendirir. Sükunet verir. Heyecanları ve korkuyu yatıştırır. Kusmaları
önler. Migren, uykusuzluk ve baş dönmelerinde faydalıdır. El ayak titremesi, dil
tutukluğu, felç ve uykusuzlukta kullanılır. Kalbi kuvvetlendirir. Sinirsel kalp
çarpıntılarını keser. Erkeklerde ruhsal kaynaklı iktidarsızlığı giderir. Anne
sütünü artırır. Aybaşı kanamalarının muntazam ve ağrısız olmasını sağlar. Sütle
şişen memelerin şişini indirir. Soğuk algınlığında faydalıdır. Bağırsak
solucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur. İdrar söktürür. Mide ülseri ve
gastrit olanlar fazla kullanmamalıdır. Şekercilik, likörcülük, lavantacılık ve
eczacılıkta kullanılır.

Nar (rümman) : Nargiller familyasından; Akdeniz bölgesinden Japonya'ya kadar
kültür ve yabani olarak da yetişen canlı kırmızı çiçekli, dört köşe dallı,
hafifçe dikenli bir ağaçcıktır. Yaprak kenarı ve sapı kırmızımtıraktır.
Çiçekleri parlak kırmızıdır. Meyvesi (Nar); portakal büyüklüğünde, esmer kırmızı
renkli, çok tohumludur. Yenen kısmı, tohumlarının etli ve bol usareli kısmıdır.
Ağacın gövde, kök ve dal kabukları; nişasta, mannit, reçineli maddeler, asitler,
tanen, punicin ve olkoloidler taşır. Nar kabuğundan yapılan ilaçlar tenya
düşürmek için kullanılır.

Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. İshali keser. Burun poliplerine faydalıdır.
Şerit düşürür. Kalbi kuvvetlendirir. Zayıflara faydalıdır. Mide ve bağırsak
hastalığı olanlar, küçük çocuklar ve hamileler fazla kullanmamalıdır.

Nergis (narcissus) : Nergisgiller familyasından; soğanı zehirli bir bitkidir.
Baharda çiçekleri ilk açan bitkilerdendir. Çiçeği, çıplak bir sapın ucunda biraz
eğik durur. Birçok türü vardır.

Faydası : Kusturucu olarak kullanılır. Sarada da faydalıdır. Fazla miktarda
kullanılmamalıdır.

Nevruzotu (linaria) : Sıracagiller familyasından; düzensiz çiçekli otsu bir
bitkidir. Çiçekleri aslanağzına benzer. En güzel türü mor çiçekli nevruzotudur.

Faydası : Balgam söktürür. Kanı temizler.

Nilüfer (suzambağı) : Nilüfergiller familyasından nymphaea ve nuphar cinsinden
su bitkilerine verilen genel addır.

Faydası : Kalbi kuvvetlendirir. Ağrıları dindirir. Sinirleri yatıştırır.

Nişasta (starch) : Buğday, arpa, yulaf, pirinç, mısır gibi tahılların
tanelerinden ve patatesten özel yöntemlerle elde edilen unumsu bir maddedir.
Sıcak suda nişasta peltesi denilen jelatinimsi bir kütle haline gelir.

Faydası : Güzellik maskelerinde, eczacılıkta ve çamaşırları kolalamakta
kullanılır. Aynı zamanda iyi bir besindir. Tentürdiyot zehirlenmesinde çok
faydalıdır. Lapası deri ve göğüs hastalıklarında kullanılır. İltihapları giderir.
Cilt hastalıklarında kaşıntıları keser. Banyo suyuna karıştırılıp yıkanılırsa
cildi yumuşatır.

Nohut (cicer arietinum) : Baklagiller familyasından 50 cm kadar boyunda, vatanı
Akdeniz kıyıları olan, sarımtırak çiçekli, bir yıllık bir tarım bitkisidir.
Sebze ve tane olarak yenir. Leblebi yapılır.

Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Anne sütünü arttırır

O- Ö


Okaliptus (sıtma ağacı) : Mersingiller familyasından; Anavatanı Avusturalya olan,
her zaman yeşil bir ağaç cinsidir. Bazılarının boyu 150 m'ye ulaşır. Ender
olarak ağaçcık şeklinde bulunur. Çiçekleri beyaz-sarı veya kırmızı renktedir.
Meyvesi tepeden 4-5 yarıkla açılan kapsüldür. Odunu sert ve reçinelidir.
Yapraklarında uçucu yağ, reçineler, acı madde ve tanen vardır. Uçucu yağı çok
miktarda sineol taşır. Yurdumuzda Güneydoğu Anadolu'da yetiştirilir. 160'dan
fazla türü vardır.

Faydası : Öksürüğü keser. Solunum yolları hastalıklarında faydalıdır. Boğaz ve
burun iltihaplarını giderir. Göğsü yumuşatır. Nezlede faydalıdır. Ateşi düşürür.
Vücudu kuvvetlendirir. Bronşite ve diğer solunum yolları hastalıklarında
faydalıdır. İdrar yollarını temizler. Astım ve Veremde faydalıdır. Sıtmanın
önünü alır. Basur memelerinden kaynaklanan şikayetleri giderir.

Oltuotu (pembe pireotu) : Bileşikgiller familyasından; Doğu Anadolu'da yetişen,
60 cm kadar boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi dik ve seyrek
tüylüdür. Çiçekleri dil biçiminde olup, gül rengindedir. İçeriğinde 'piretrin'
vardır. Kuvvetli bir böcek öldürücüdür.

Faydası : Bit, pire, tahtakurusu gibi böceklerin öldürülmesinde kullanılır.

Ödağacı (agalloch) : İkiçenekliler sınıfının, thymelaeaceae familyasından; Doğu
Asya ve Malaya adalarında yetişen bir ağaçtır. Yaz, kış yapraklarını dökmez.
Meyveler, armut biçimindedir. Ağacın odunu ve kabuğu yarılınca, hoş bir koku
verir.

Faydası : Çoğunlukla tütsü yapmakta kullanılır.

Öküzgözü (dağkestanesi) : Bileşikgiller familyasından; çayır ve ormanlarda
yetişen, papatyayı andıran, çok yıllık bir bitkidir. Kömeçleri turuncu-sarıdır.
Çiçekleri kullanılır.

Faydası : Kusturucudur. Sinir sistemini çok şiddetli bir şekilde uyarır. Haricen
kullanıldığı takdirde romatizma ağrılarını dindirir, yaraları iyileştirir. Fazla
miktarda kullanılmamalıdır.

Ökseotu (gökçe) : Ökseotugiller familyasından; genç sürgünleri yeşil, ufak çalı
halinde bir bitkidir. Adi ökseotu ve Zeytin ökseotu yurdumuzda doğal olarak
yetişir. Yapraklarında tanen, urson, inosit, saponin ve viscine adı verilen
gayet yapışkan, elastiki, yumuşak bir reçine vardır.

Faydası : Yüksek tansiyonu düşürür. Nabzı yükseltir. Kalbin atışlarını artırır.
Damar kireçlenmesinde faydalıdır. Sara ve Akciğer kanamalarında kullanılır.
Spazmları giderir. Hazmı kolaylaştırır. Fazla kullanıldığı takdirde zararlıdır.
Bilinci uyuşturur. Adaleleri zayıflatır ve ishal yapar.

Öksürükotu (tussilago farfara) : Bileşikgiller familyasından; yurdumuzda gevşek
topraklı ve nemli sırtlarda yetişen çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları
dairemsi-köşeli, etlice ve alt yüzü sık tüylü, beyaz görünüştedir. Yapraklarında
müsilaj, acı bir glikozit, tanen, inülin, şekerler ve fitosterol vardır.
Çiçeklerinde de aynı maddeler ve bunlara ilave olarak da uçucu bir yağ vardır.
Ev ilaçlarında yaprakları ve çiçekleri kullanılır.

Faydası : Öksürüğü keser. Balgam söker. Diğer solunum yolu hastalıklarında da
yumuşatıcı olarak faydası görülür.

P


Pamuk (gossypium) : Ebegümecigiller familyasından, lif ve yağ elde etmek
maksadıyla ekilen otsu veya odunsu bir bitkidir. Gövdesi dik, dallanmış ve çok
tüylüdür. Yaprakları uzun saplıdır. Meyvesi 3-5 gözlü bir kapsüldür. Her gözün
içinde siyahımsı renkli, oval ve üzeri, uzun, sık ve beyaz tüylerle örtülü 5-10
tane tohum vardır. Birçok türü vardır. Yurdumuzda koza veya yerli türü
yetiştirilir.
Yerli pamuk 75-80 santimetre boyunda, yan dalları, kısa, gövde ve yaprak sapları
siyah benekli bir türdür. Haziran-Temmuz aylarında sarı çiçekler açar. Çiçekleri
çabuk solar ve ceviz iriliğinde koza yapar. Kozalar olgunlaştıktan sonra hasat
yapılır. Tohumlarının çevresinde meydana gelen ince, yumuşak teller işlenerek
hidrofil pamuk yapılır. Çiğit denilen pamuk tohumlarından pamukyağı elde edilir.
Hekimlikte kök kabukları ve yaprakları kullanılır.

Faydası : Kabızlığı giderir. Ateşi düşürür. Aybaşı yokluğunu giderir. Adet kanı
söktürür.

Pancar (beta vulgaris) : Ispanakgiller familyasından; ince köklü, bir veya iki
yıllık otsu bir bitkidir. Yem pancarı, sebzelik pancar ve şeker pancarı gibi
çeşitleri vardır.
Kırmızı pancarın kökleri toparlak bir yumru şeklindedir. Sebze olarak kullanılır.
Şeker pancarının kökleri toparlak bir yumru şeklindedir. İçeriğinde sakaroz
vardır.

Faydası : Kırmızı pancar, Karaciğer'in muntazam çalışmasını sağlar. İdrar
söktürür. Kansızlığı giderir. Şeker hastalığı ve vereme karşı korur. Mide ve
bağırsakları kuvvetlendirir. Sinirleri yatıştırır. Vücudu kuvvetlendirir.

Papatya (matricaria chamomilla) : Bileşikgiller familyasıından; Nisan-Eylül
aylarında çiçek açan, 25 cm kadar boyunda, bir yıllık otsu bir bitkidir.
Yaprakları ince parçalı olup, sapsızdır. Çiçeğinin orta kısmı sarıdır.
Kenarlarında 12-20 tane dil biçiminde beyaz renkli çiçek vardır. Çiçeklerin
içeriğinde acı madde, tanen ve glikozitler vardır. Meyvesi sarımtırak esmer
renkli bir uçucu yağ taşır. Yaz aylarında toplanıp, kurutulur.

Faydası : Ateşi düşürür. Ağrıları keser. Spazm çözer. Terletir. Sinirleri
yatıştırır. Bağırsak gazlarını giderir. Vücuda rahatlık verir. Boğaz bademcik ve
diş etlerinin iltihaplarını giderir. Bel ve baş ağrılarını geçirir. Saçları
sarartmak için de kullanılır.
Papatyayağı spazm giderir. Ağrıları dindirir. Mikropları öldürür. Sinirleri
yatıştırır.

Patates (solanum tuberosum) : Patlıcangiller familyasından; yer altındaki yer
altındaki yumruları yenen otsu bir bitkidir. Yeşil kısımlarında, renksiz
filizlerinde ve yeşilimsi yumrularında Solanin denilen bir madde vardır.
İçeriğinde bol miktarda nişasta, B ve C vitaminleri bulunur.

Faydası : Şeker hastalarına faydalıdır. Susuzluğu giderir. Mide ve Onikiparmak
ülserinde yararlıdır. Karaciğer şişliğini giderir. Safra akışını kolaylaştırır.
Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Damar sertliğine faydalıdır.
Sert bir şey yutulduğunda yabancı maddenin zarar vermeden çıkmasını sağlar. El
ve ayak çatlaklarında faydalıdır. Skorbüt hastalığını önler. Kandaki şeker
seviyesini düşürür. Kanı temizler. Kansere karşı korur.

Patlıcan (badincan) : Patlıcangiller familyasından; kalın saplı, uzunca yapraklı,
iri mor meyveli, bir yıllık otsu bir bitkidir. Birçok çeşidi vardır. İçeriğinde
A vitamini, fosfor ve bazı esanslar vardır.

Faydası : Kansızlığı giderir. Karaciğer ve Pankreasın muntazam çalışmasını
sağlar. İdrar söktürür. Kilo vermeye yardımcı olur. Böbrek yanması ve ağrısını
keser. Sinirleri yatıştırır. Kalp çarpıntısını giderir. Cilt hastalıkları, şeker,
mide bağırsak ve karaciğer hastalıkları aşırı derecede olanlar patlıcan
yememelidir.

Pazı (yabani ıspanak) : Ispanakgiller familyasından; kırlarda kendiliğinden
yetişen veya bahçelerde yetiştirilen otsu bir bitkidir. Yaprakları iri ve çok,
kökleri dallı ve az etlidir. Yapraklarında bol miktarda A ve C vitamini vardır.

Faydası : İdrar söktürür. İdrayollarında hissedilen yanmayı giderir. Haşlanmış
yaprakların suyu kabızlığı giderir. Yaprakları yanık, apse, şişlikler ve basur
memelerinden doğan şikayetleri giderir.

Pelin (pelinotu) : Bileşikgiller familyasından; boş arazilerde kendiliğinden
yetişen, çok acı ve keskin kokulu otsu bir bitkidir. Saksılarda da yetiştirilir.
Birçok türü vardır.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürür. Adet söktürür. İştah açar. Mideyi
kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. Fazla miktarda alındığı takdirde zehirler.

Peygamberçiçeği (mavi kantoron) : Bileşikgiller familyasından; özellikle ılık
bölgelerdeki tahıl tarlalarında yetişen bir bitkidir. Çiçekleri mavi veya
menekşe rengindedir.

Faydası : İştah açar. İdrar söktürür. Nikris hastalığında faydalıdır.
Böbreklerdeki kumun dökülmesine yardımcı olur. Bazı göz hastalıklarında
kullanılır. Ağrıları keser. Vücutta biriken zehirli maddelerin atılmasını sağlar.
Fazla miktarda kullanıldığı zaman kalbe zarar verir.

Pırasa (allium porrum) : Zambakgiller familyasından; sebzelik bir bitkidir.
Soğanı uzun ve göbeklidir. Yazın ürün almak için ilk baharda veya güz aylarında;
kış mevsiminde ürün almak için ise yaz aylarında ekilir. Yurdumuzda kamış
pırasası ve kara pırasa denilen çeşidi çok yetiştirilir.

Faydası : İdrar söktürür. Şurubu göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. İştahsızlığı
giderir. Mide rahatsızlıklarına iyi gelir. Romatizma, mafsal ağrıları, damar
sertliği, böbrek hastalıkları, üremi ve idrar tutukluğunda faydalıdır.
Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur. Suyu yüzdeki sivilce
ve lekelere faydalıdır. Sinirleri kuvvetlendirir. Kabızlığı giderir. Basur
memeleri için faydalıdır. Arı sokmasında da kullanılır.

Pirinç (oryza sativa) : Buğdaygiller familyasından; sıcak bölgelerde
yetiştirilen bir bitkidir. Her başakçığında bir çiçek vardır. Tanesi burada
meydana gelir. İçeriğinde bol miktarda nişasta ve vitaminler vardır. Pirinç
kabuğundan tabii phytine elde edilir. Bu madde, gelişmeye yardımcı olur. Zihin
açıklığı sağlar.

Faydası : Vücuda gerekli olan kaloriyi sağlar. Yüksek tansiyonu ve fazla üre
miktarını düşürür. İshali keser. Kaynatılması ile elde edilen su ishal kesici
olarak kullanılır. Unu, yaraları kurutmak maksadıyla kullanılır.

Portakal (citrus aurantium var) : Turunçgiller familyasından bir ağaçtır. Boyu 2-10
m arasında değişir. Yaprakları sert dayanıklı ve düz kenarlıdır. Meyvesi C
vitamini bakımından zengindir. Kabuğunun altında sarımtırak, bazılarında ise
kırmızı renkte sulu ve dilimli bir öz bulunur. Kabuklarından portakal esansı
elde edilir. Eczacılıkta ve gıda sanayiinde kullanılır. Çiçeklerinden de
portakal çiçeği esansı yapılır.

Faydası : Çiçeklerinin kaynatılmasıyla elde edilen su, spazm giderir.
Kabuklarından yapılan şurup ise, mide hastalıklarında kullanılır. Damar
sertleşmesini ve felci önler. Soğuk algınlığı, grip ve nezlede faydalıdır.
Yorgunluğu ve sinir bozukluğunu giderir. Cildin güzel olmasını sağlar.
Kansızlığı giderir. Hazmı kolaylaştırır. Karaciğeri çalıştırır ve safra
ifrazatını artırır. Ateşi düşürür. Nekahat devresini kısaltır. Vücuda enerji
verir. Şeker hastalarına faydalıdır. Susuzluğu giderir. Zayıflatıcıdır. Mide
hastalıklarından şikayet edenler portakal yememelidir

R


Ratanya (krameria triandra) : Baklagiller familyasından; Amerika'da yetişen ve
birçok türü olan bir bitkidir. Kökü toz haline getirilip, kullanılır. Çiçekleri
kırmızı; yaprakları uzun, ince ve uçları dilimlidir.

Faydası : Şurubu; ishali keser. Bağırsak iltihaplarını giderir. Basur memelerine
karşı pomad ve fitil olarak kullanılır.

Ravend (ışgın) : Karabuğdaygiller familyasından; büyük yapraklı, çok yıllık bir
bitki cinsidir. Sebze veya süs bitkisi olarak da yetiştirilen türleri vardır.
Doğu Anadolu bölgesindeki yüksek yerlerde ışgın denilen türü yetişir. Boyu 150
cm kadardır. Mayıs - Haziran aylarında çiçek açar. Yaprakları dairemsi,
kenarları ince dişli, yüzeyi pürüzlü ve serttir. Kökleri ilaç yapımında
kullanılır. Taze sürgünleri ve genç yapraklarından da sebze olarak faydalanılır.
İçeriğinde Tanen vardır. Kokusu kendine hastır. Tadı acıdır.

Faydası : İştah açar, vücudu kuvvetlendirir. İshali keser. Mide ve bağırsak
gazlarını giderir. İdrarın rengini sarıya boyar. Çok miktarda kullanılırsa ishal
yapar.

Raziyane (rezene) : Maydanozgiller familyasından; Ege ve Akdeniz bölgesinde
yetiştirilen 2 veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Boyu 1-1,5 metre kadardır.
Yaprakları saplı, almaşık dizilişli ve tüysüzdür. Gövdesi dik, silindir şekilli
ve tüysüzdür. Sarı renkli çiçekleri şemsiye görünümündedir. Meyveleri silindirik,
11 milimetre kadar boyunda ve 4 milimetre kadar kalınlıktadır. Renkleri
yeşilimsi esmerdir. Meyveleri, müsilaj, şeker, nişasta, tanen sabit ve uçucu yağ
taşır. İlaçlarda tohumları ve kökü kullanılır.

Faydası : Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Sinirleri ve ağrıları yatıştırır.
İştahi açar. İdrar söktürür. Anne sütünü artırır. Boğmaca, dalak hastalıkları ve
idrar zorluğunda faydalıdır. Kansızlığı giderir. Kan çıbanı ve göz zafiyetinde
de kullanılır. Kalp hastalıkları, romatizma ve üremide faydalıdır. Bronşları
boşaltır.

Roka (eruca sative) : Turpgiller familyasından; sapı tüylü, 40 cm kadar boyunda
bir bitkidir. Çiçekleri sapın ucundadır. Rengi beyaza çalar, üzeri mor
damarlıdır. Çok kokuludur. Yaprakları almaşık dizilişlidir.

Faydası : İdrar söktürür. Karında biriken suyu boşaltır. Kanın temizlenmesine
yardımcı olur. Sıtma ateşini düşürür. Mafsal iltihaplarını giderir. Karaciğer ve
dalak hastalıklarında faydalıdır. Safrayı boşaltır. Sarılığı keser. Karaciğer
ağrısını giderir. İştah açar, hazmı kolaylaştırır. Cinsel gücü arttırır.

S - Ş

Safran (zaferan) : Süsengiller familyasından; yurdumuzda da yetiştirilen, 10-15
cm boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Etli, yuvarlak, kaidesi yassı, 4 cm
kadar çapında, üstü esmer renkli ve zarımsı pullarla kaplı, alt tarafında da kök
parçaları bulunan bir soğanı vardır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri
mor renklidir. Sonbahar mevsiminde yapraklardan önce açar. Meyvesi kapsül
şeklindedir ve sonbahar aylarında meydana gelir. İçeriğinde; şekerler, organik
asitler, krosin ve uçucu yağ vardır. Tepeciklerinden elde edilen toz; renk, tat
ve koku verici olarak kullanılır.

Faydası : Vücuda kuvvet verir. Sinirleri uyarır. Aybaşı gecikmelerinde
faydalıdır. Rahim hareketlerini arttırır. İştah açar. Sinir zayıflığını giderir.
Öksürük, bronşit ve astımda faydalıdır. Fazla miktarda kullanılmamalıdır.
Hamilelerin de kesinlikle kullanmaması gerekir.

Sakızağacı (mastaki) : Antepfıstığıgiller familyasından; Akdeniz kıyılarında
yetişen, 4 m kadar boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, kış aylarında yaprak
dökmeyen bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir. Meyvesi ufak,
yuvarlak ve sivri uçludur. Başlangıçta kırmızı renkli iken sonradan siyaha
dönüşür. Dal ve gövdesinden sakız elde edilir.

Faydası : Midenin düzenli çalışmasını sağlar. Tükürük salgılanmasını artırır.
Çene kaslarını güçlendirir. Diş etlerini temizler.

Salep (sahlep) : Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde
2 tane yumru vardır. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya
başak şeklindedir. Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzda bir çok
çeşidi vadır. Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır.

Faydası : Göğsü yumuşatır. Öksürük ve bronşitte faydalıdır. Kabızlığı giderir.
Basur memelerinde faydalıdır. Zihni çalışma gücünü arttırır. Kalbi
kuvvetlendirir. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bağırsak
solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Vücudun ısınmasını sağlar. Cinsel
gücü artırır.

Sandalağacı (kalanga) : Sandalgiller familyasından; küçük boylu bir ağaçtır.
Hindistan ve Malakka'nın dağlık bölgelerinde yetişir. Yaprak dökmez. Yaprakları
karşılıklıdır. Çiçekleri sarımtırak kırmızıdır. Meyveleri kiraz büyüklüğünde
olup, siyah renklidir. Odunu sarımtırak renktedir ve kokuludur. Bu odundan uçucu
bir yağ olan santal esansı çıkarılır. Hekimlikte kullanılır.

Faydası : İdraryollarındaki mikropları giderir.

Saparna (smilax) : Zambakgiller familyasından; tırmanıcı ve dikenli gövdeli,
yeşilimsi çiçekli, çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları kalp şeklindedir.
Çiçekleri şemsiye durumundadır. Kökünde tanen ve saponin bulunur. Birçok türü
vardır. Yurdumuzda nemçe saparnası, Anadolu saparnası bulunur.

Faydası : Terletir. Kanı temizler. Cilt hastalıklarında faydalıdır. Frengide
kullanılır.

Sarıot (düğünçiçeği) : Centiyangiller familyasından; gök yeşili renginde bir
bitkidir. Nemli kumsallarda yetişir. Sapı ince, yaprakları dipten çifter çifter
bitişiktir. Çiçekleri sarıdır. Karadeniz bölgesinde bulunur.

Faydası : Ateşi düşürür. Asabi ağrıları dindirir. Romatizmada faydalıdır.

Sarısabır (azvay) : Zambakgiller familyasından 180 kadar türü bulunan ve
tropikal bölgelerde yetişen bir bitkidir. Bazan sapsız küçük bitkiler, bazan da
dallı budaklı ağaçlar halinde bulunur. Yaprakları kalın ve etli olup, rozet
şeklindedir. Çiçekleri yeşilimsi, sarı veya donuk kırmızıdır. Çoğu zaman üç
renklidir. Yaprakları kesildiği zaman acı bir su çıkar. Pankima denilen bu su;
hekimlikte kullanılır. Yurdumuzda da bulunur.

Faydası : Kabızlığı giderir. Mide hastalıklarında faydalıdır. Vücudu
kuvvetlendirir. Yanıkların sebep olduğu sancıları keser. Sirke ile karıştırılıp,
saç diplerine sürülürse, dökülmelerini önler. Tavsiye edilen miktardan fazla
kullanılmamalıdır. Mesane ve rahim hastalıklarından şikayet edenlerin de
kesinlikle kullanmaması gerekir.

Sarmaşık (hedera) : Sarmaşıkgiller familyasından; tırmanıcı yeşil odunsu bir
bitkidir. Meyvesi etli, yuvarlak ve üzümsüdür. Yurdumuzda; adi sarmaşık ve
kafkas sarmaşığı olmka üzere 2 çeşidi vardır. Yaprak ve meyvelerinde heederin
denilen zehirli bir madde vardır.

Faydası : Haricen yaraların tedavisinde kullanılır.

Sarmısak (tüm) : Zambakgiller familyasından; bütün kısımları keskin kokulu, 30-100
cm yüksekliğinde, otsu bir bitkidir. Toprak altında iri bir soğanı vardır.
Çiçekleri beyazımsı pembedir. Yaprakları uzun, yassı, paralel damarlı ve sivri
uçlu olup, gövdeyi sarmıştır. Soğanı özel kokulu uçucu bir yağ, şekerler, A, B,
C, P vitaminleri içerir. Yağında alliin denilen bir madde vardır.

Faydası : Yüksek tansiyonu düşürür. İştah açar. Solunum ve hazım sistemindeki
mikropları öldürür. Grip, tifo ve difteri gibi salgın hastalıklar sırasında
faydalıdır. Hazmı kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Bağırsak solucanlarının
düşürülmesine yardımcı olur. Kanı temizler. Kalp adalelerini kuvvetlendirir.
Böbreklerin normal çalışmasını sağlar. Karında ve bacaklarda toplanan suyun
boşalmasında yardımcı olur. Romatizma ve mafsal iltihaplarında faydalıdır. Damar
sertliğini önler. Ateşi düşürür. Arpacık ve basur memelerinde faydalıdır.
Zehirlenmelerde kullanılır. İdrar tutukluğunu giderir. Zehirli hayvan sokmasında
da faydalıdır. Saçların uzamasına da yardımcı olur.

Sarımsak otu (alliarie) : Turpgiller familyasından; dik saplı, küçük beyaz
çiçekli bir bitkidir. Oluşturulduğu zaman sarımsak kokusu verir. Hemen hemen her
yerde bulunur.

Faydası : Temriye uyuz ve yaraların tedavisinde kullanılır.

Sassafras (bois de sassafras) : Defnegiller familyasından bir ağaçtır. Biri
Amerika'da diğeri de Çin'de olmak üzere iki türü vardır. Köklerinden,
lavantacılıkta kullanılan sagrol esansı elde edilir. Kurutularak toz haline
getirilen yaprakları baharat olarak kullanılır.

Faydası : Sassafrasın kökleri terletici olarak kullanılır.

Semizotu (semizebe) : Semizotugiller familyasından; bir yıllık otsu bir bitkidir.
Gövdesi toprak üzerine yatık, yaprakları sapsız ve etlidir. Yenilen kısmı, küçük,
yuvarlak yeşil yaprakları ve körpe saplarıdır. C vitamini ve Demir bakımında
zengindir. İçeriğinde kuzukulağı asidi bulunduğundan tadı biraz mayhoştur.

Faydası : Mide ve bağırsak kanamalarında ve kanlı idrarda faydalıdır. Kanı
temizler. Vücuda serinlik verir. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir. İdrar
söktürür. Kabızlığı giderir. Zayıflamaya faydalıdır. Dalak hastalıklarında
şikayetleri geçirir. Uykusuzluk, sinirlilik ve zihin yorgunluğunda faydalıdır.
Lapası, yanık ve apsede rahatlık verir.

Servi (selvi) : Servigiller familyasından; genellikle kış aylarında yaprak
dökmeyen bir ağaçtır. Birçok çeşidi vardır. Adi servi 20-30 m kadar boy alabilen,
sütun şeklinde bir servi türüdür. Kabukları ince ve düzgün, uzun çatlaklıdır.
Yaprakları koyu yeşil renklidir. Sürüngenlerinin ucunda, 3 cm kadar çapında,
esmer renkli kozalağı vardır. Dal ve yapraklarından elde edilen uçucu yağın
içeriğinde, tanen ve servi kafurusu vardır. Hekimlikte kozalalar kullanılır.

Faydası : İshali keser. Kanamaları durdurur. Şeker hastalığında da faydalıdır.
Saçları kuvvetlendirmekte ve diş ağrılarını dindirmekte de kullanılır.

Sığırkuyruğu (verbascum) : Sıracagiller familyasından; yüksek boylu, bir veya
iki yıllık otsu bir bitkidir. Yurdumuzda 200 kadar türü vardır. Sık tüylüdür.
Yaprakları tabanında toplanmıştır. Çiçekleri çok çabuk dökülür. Sarı veya
kırmızımsı renktedirler. Büyüksığırkuyruğu denilen türünün içeriğinde; şeker,
sabit ve uçucu yağ, müsilaj, reçine, saponin ve renkli maddeler vardır.

Faydası : Göğsü yumuşatır. Balgam söktürür. Bronşitte faydalıdır.

Sıracaotu (scrophuiaria) : Sıracagiller familyasından; pis kokulu, çok yıllık
otsu bir bitkidir. Boğumlu sıracaotu ve köpeksıracaotu en yaygın olan türlerdir.

Faydası : Lapası sıraca tedavisinde kullanılır.

Sinameki (cassia) : Baklagiller familyasından; bütün sıcak bölgelerde yetişen,
sarı çiçekli otsu veya ağaçsı bir bitkidir. 400'den fazla türü vardır. Çiçekleri,
yapraklarının dibinden çıkar. Uzun salkım şeklindedirler. Meyvesi, baklaya
benzer. Basık silindirimsi, odunsu ve sert kabukludur.

Faydası : Kuvvetli müshildir. Kolit ve spastik kabızlıkta kullanılmaz. Bulantı
ve kusma yapabilir. Sütlü kahveyle içilmesi daha kolaydır.

Sinirliyaprakotu (sinirotu) : Sinirotugiller familyasından; bir veya çok yıllık
otsu bir bitkidir. Birçok yabani türü vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Yaraları iyileştirir. Cerahatı boşaltır. Nasırların
sökülmesinde kullanılır.

Soğan (basaliye) : Zambakgiller familyasından; yumrumsu ve yeşil yaprakları
kullanılan keskin kokulu, acı bir otsu bitkidir. Bileşiminde uçucu ve sabit yağ,
şekerler, fermentler ve amino asitler vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Vücutta biriken zararlı maddeleri ve suyu atar.
Romatizma, mafsal iltihabı, idrar tutukluğu, damar sertliğinde faydalıdır.
Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardımcı olur. Zayıflamayı sağlar.
Böbrek ağrısını dindirir. Zihin yorgunluğunu dindirir. Baygınlığı geçirir.
Prostat bezinin hastalanmasını önler. İktidarsızlıkta faydalıdır. Cinsel gücü
artırır. Egzama ve diğer cilt hastalıklarında faydalıdır. Öksürük söktürür,
bronşları temizler. Astım nöbeti, akciğer hastalıkları, grip ve soğuk
algınlığında faydalıdır. Kandaki şeker seviyesini düşürür. Şeker hastalarında
faydalıdır. Kolera ve veremde bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı
olur. İhtiyarlamayı geciktirir. İştah açar. Kalbi kuvvetlendirir. Koroner
damarları genişletir. Cerahatlerin boşalmasına yardımcı olur. Dolama ve
arpacıkta da faydalıdır.

Solucanotu (tanacetum vulgare) : Bileşikgiller familyasından; Karadeniz ve Doğu
Anadolu Bölgesinde doğal olarak yetişen bir bitkidir. Taze bitkinin çiçekleri
kullanılır.

Faydası : Bağırsak solucanlarını düşürür.

Soyafasulyesi (soja hispida) : Baklagiller familyasından; 1 - 1,5 m boyunda, bir
yıllık otsu bir tarım bitkisidir. Çiçekleri menekşe sarısı rengindedir. Tohumu
küre şeklinde, üzeri pürtüksüzdür. Bir yanında siyah leke vardır. Besleme gücü
yüksek bir gıdadır.

Faydası : Vücudun geliişmesini sağlar. Şeker hastaları için faydalıdır.
Sinirlerin ve adalelerin güçlenmesini sağlar. Zihin yorgunluğunda faydalıdır.
Nekahat devresinin kısalmasını sağlar. Guatr olanlar kullanmamalıdır.

Söğüt (bid) : Söğütgiller familyasından; genellikle su kenarlarında yetişen
boylu veya bodur bir ağaçtır. Kışın yaprak döker. Yaprak dökmeyenleri enderdir.
Meyveleri kapsül şeklindedir. Yurdumuzda 35 kadar türü vardır.Dal kabuklarının
içeriğinde salisin glikozidi ve tanen vardır. Ev ilaçlarında kullanılır.

Faydası : Ateşi düşürür. İshali keser. Kanamayı dindirir. Mikropları öldürür.
İştah açar. Vücuda kuvvet verir. Romatizma ağrılarını dindirir. Mesane
taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Uykusuzluğu giderir. Sinirleri
yatıştırır. Aybaşı kanamalarını düzenler.

Sumak (somak) : Antepfıstığıgiller familyasından; kışın yaprak döken veya her
mevsimde yeşil kalan bir ağaçcıktır. Meyvesi mercimeğe benzer. 150 kadar türü
vardır. Birçoğu zehirlidir.
Yurdumuzda derici sumağı ve boyacı sumağı doğal olarak yetişir. Kokulu sumağın
tentür halindeki şekli idrar tutamama hastalığında faydalıdır.

Faydası : Hazmı kolaylaştırır. Hazımsızlığı ve iştahsızlığı giderir. İshali
keser. Kandaki şeker miktarını düşürür. Fazlası kabızlık yapar. Tansiyonu yüksek
olanlar kullanmamalıdırlar.

Susam (sesanum indicum) : Susamgiller familyasından; sıcak bölgelerde yetişen,
bir yıllık, yağ veren otsu bir bitkidir. Çiçekleri beyaz veya kırmızı, sarıyla
karışık alacalı beyazdır. Meyvesi kapsül şeklindedir. Tohumları esmer veya sarı
renklidir. Tohumlarından susamyağı çıkarılır. Tahin helvası yapımında da
kullanılır. Ev ilaçlarında; yaprakları ve yağı kullanılır.

Faydası : Yağı, safra taşlarının düşürülmesinde faydalıdır. Karaciğer
hastalıklarında kullanılır. Kabızlığı giderir. Cinsel gücü artırır. Karın
ağrısını giderir. Nefes darlığı ve bronşitte faydalıdır.

Suteresi (sezab) : Turpgiller familyasından; akarsu kenarlarında yetişen çok
yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi yeşil renkli, köşeli, parlak ve yatıktır. Boyu
30-40 cm kadardır. Kökü çoktur. Çiçekleri beyazdır. İçeriğinde; kükürtlü bir
glikozit, sabit yağ, A, C, D vitaminleri ve mirozin vardır. Ev ilaçlarında
usaresi kullanılır. Salata olarak da yenir.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. İdrar söktürür. Vücudu kuvvetlendirir. İştah
açar. Skorbüt tedavisinde faydalıdır. Cinsel gücü artırır.

Suyosunu (alga) : Tatlı bitkiler şubesinden; genellikle suda yaşayan klorofilli
bitkidir. Yeşil, esmer, kırmızı ve mavi su yosunları diye sınıflara ayrılır ve
değişik alanlarda kullanılırlar. Soda, potas ve iyot elde edilir. Tarım, sanayi
ve tıpta kullanılır. Bazı memleketlerde de besin olarak yenir.

Faydası : Fistüllü yaraları genişletmek için cerrahide kullanılır. Dıştan tatbik
edildiğinde zayıflatıcı özelliği de vardır.

Süsen (iris) : Süsengiller familyasından; Nisan - Haziran ayları arasında türlü
renklerde ve güzel kokulu çiçekler açan, 30-80 cm boyunda, çok yıllık soğanlı
otsu bir bitkidir. Çiçekleri dalların ucunda başak şeklindedir. Dış kısımları
soyulup, kurutulduktan sonra menekşe kökü diye kullanılır. İçeriğinde uçucu yağ,
sabit yağ, müsilaj, nişasta, tanen, şeker, iridin ve reçineli maddeler vardır.
Yurdumuzda 20 kadar türü vardır.

Faydası : Az miktarda kullanıldığı takdirde astım ve bronşitte faydalıdır. Göğsü
yumuşatır. Balgam söktürür. Yüksek dozda kullanıldığı takdirde kusturucudur.
Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Vücutta biriken suyu boşaltır. Kadınlarda
görülen beyaz akıntıyı keser. Haricen kullanıldığı takdirde yaraları iyileştirir.

Sütleğen (euphorbia) : Sütleğengiller familyasından; süt gibi beyaz ve zehirli
bir özsuyu taşıyan, bir veya çok yıllık, otsu veya odunsu bir bitkidir.
Yurdumuzda 60 kadar çeşidi vardır. Önerilen miktardan fazla kullanılmamalıdır.

Faydası : Kuvvetli müshildir. Kabızlığı giderir. Sıtma ve sarılıkta da kulanılır.

Sütotu (polygala) : Sütotugiller familyasından; bir veya çok yıllık, odusu veya
otsu bir bitkidir. Çiçekleri kırmızı, beyaz veya mavidir. Yurdumuzda polygala
supina ve polygala anatolica denilen türleri vardır. Kökü kullanılır. Kokusu
bulantı vericidir.

Faydası : Bronşitte faydalıdır. Balgam söktürür. Göğsü yumuşatır. İdrarı
çoğaltır. Anne sütünü çoğaltır. Yüksek dozda kullanılacak olursa kusturur.

Sahtere (şahterec) : Şahteregiller familyasından; çok parçalı yapraklı, küçük,
düzensiz, beyazımtırak veya pembe renkli çiçekleri olan otsu bir bitki cinsidir.
50 kadar türü vardır. En önemlisi tıbbi şahtere yurdumuzda yetişir.Tıbbi şahtere
yol kenarlarında rastlanan 20-60 cm boyunda bir yıllık otsu bir bitkidid.
Yaprakları mavimsi-yeşil; çiçekleri mor renklidir. Bitkinin içeriğinde tanen,
şeker, fumarin ve fumar asidi vardır.

Faydası : Kanı temizler. Vücudu terleterek zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
Damar sertliğinde faydalıdır. Mide ağrısı ve mayasılda da şikayetleri giderir.

Şakayık (ayıgülü) : Düğünçiçeğigiller familyasından; otsu veya gövdesi
odunlaşmış, çok yıllık bir bitki cinsidir. Birçok çeşidi vardır. Tıbbi şakayık;
Mayıs-Haziran aylarında pembe veya kırmızı renkli çiçekler açan, 70 cm kadar
boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları derin parçalıdır. Kökünde;
uçucu yağ, nişasta, şekerler, peanol ve peregrinin adlı bir alkoloid vardır. Ev
ilaçlarında kökleri kullanılır.

Faydası : Boğmaca ve öksürükte şikayetleri giderir. Sara da faydalıdır.
Sinirleri yatıştırır. Nikris ve kramplarda da faydalıdır.

Şalgam (brassica napus) : Turpgiller familyasından; toprak altında şişkin bir
yumru yapan, topaç biçiminde etli ve tatlı yumrumsu, iki yıllık bir bitkidir.
Yaprakları parçalı ve tüylü, çiçekleri sarıdır. Yurdumuzda kökü basık ve
yuvarlak olanlar makbüldür. İçeriğinde B vitamini ve madeni maddeler vardır.

Faydası : İdrar söktürür. Romatizma ve nikriste faydalıdır. Mafsal şişliklerini
indirir, şikayetleri giderir. Böbrek kumu ve taşının düşürülmesine yardımcı olur.
Apse, dolama, kan çıbanı ve donmalarda kullanılır. Ergenlik sivilcesi ve egzama
gibi cilt hastalıklarında faydalıdır. Göğsü yumuşatır. Akciğerleri ve bronşları
temizler, vücuda rahatlık verir. Boğaz iltihaplarını giderir. Nekahat devresini
kısaltır. Kabızlığı giderir. Vücudun hastalıklara karşı direncini arttırır.
Şeker hastalarının susuzluğunu giderir.

Şebboy (matthiola) : Turpgiller familyasından; güzel kokulu, kırmızı, açık sarı
veya mor çiçekleri olan çok yıllık bir bitkidir.

Faydası : İdrar söktürür. Kabızlığı giderir.

Şeftali (prunus persica) : Gülgiller familyasından; ılıman bölgelerde yetişen
bir ağaç ve meyvesidir. A provitamini bakımından zengindir.

Faydası : Çiçekleri kabızlığı giderir ve bağırsak solucanlarını düşürür. Meyvesi
hazmı kolaylaştırır. İdrar yollarını temizler. Bol miktarda idrar söktürür.
Kabızlığı giderir. Susuzluğu giderir. Ve vücuda serinlik verir. Basur
memelerinden doğan şikayetleri giderir. Safra kesesi ve böbrekler için
faydalıdır.

Şerbetçiotu (mayaotu) : Kendirgiller familyasından; yurdumuzda da yetişen
tırmanıcı gövdeli, çok yıllık bir otsu bitkidir. Gövde ince ve serttir.
Yaprakları uzun saplıdır. Kullanılan kısımları dişi çiçek durumları, çiçekler
üzerinde bulunan salgı tüyleri ve köküdür. Çiçeklerin terkibinde uçucu yağ, acı
maddeler, reçineler, tanen gibi maddeler vardır.

Faydası : Vücudu kuvvetlendirir. Sinirleri yatıştırır. Uyku verir. Şehveti
azaltır. İdrar söktürür. Kanı temizler. İştah açar. Mide ağrılarını giderir.
Romatizma ve böbrek taşlarının sebep olduğu şikayetleri giderir. Aybaşı
kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Bira imalinde kullanılır.

Şeytanteresi (hıthıt) : İran, Suriye, Afganistan ve Horasan dağlarında yetişen
şeytanotu adlı bitkinin köküne yapılan kesiklerden akan koyu bir maddedir. Sarı
esmer renkli, yumuşak balmumu kıvamında reçineli zamktır.

Faydası : Bağırsak gazlarını giderir. Hazmı kolaylaştırır. Bağırsak
solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Balgam söktürür. İsteri ve sinir
hastalıklarında yatıştırıcı olarak kullanılır.

Şİmşir (buxus sempervirens) : Şimşirgiller familyasından; her zaman yeşil çalı
veya ağaç halinde odunsu bir bitki cinsidir.
Yurdumuzda yetişen adi şimşir; çoğunlukla sık dallı bir çalı, bazen 10 metreye
kadar boy salan bir ağaçtır. Çiçekleri yeşilimsi sarıdır. Yaprakları ve
dallarının kabuğunda; alkoloidler, uçucu yağ, reçineli bileşikler ve tanen
vardır.

Faydası : Kanı temizler. Terletir, ateş düşürür ve vücudu rahatlatır. Hafif
derecede müshildir. Karaciğer hastalıklarında kullanılır.

T

Taflan (hindkirazı) : Gülgiller familyasından; Karadeniz'in doğu kıyılarında da
yetişen bir çalı veya 6 metre kadar boy atan, kış aylarında yapraklarını
dökmeyen bir bitkidir. Çiçekleri küçük ve beyaz renklidir. Salkım halinde
toplanmışlardır. Meyvesi zeytin büyüklüğündedir. Taze yapraklarında şeker, tanen,
kalsiyum oksalat ve prülaurasin adlı bir glikozit vardır. Taze yapraklarından
taflan suyu hazırlanır.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Bronşitte şikayetleri giderir. Öksürüğü keser.
Spazm giderir. Aybaşı gecikmelerinde de kullanılır.

Tarçın (cinnamomum) : Defnegiller familyasından; anayurdu Güney ve ve Güneydoğu
Asya olan, yaprak dökmeyen kokulu bir ağaçtır. Yaprakları derimsi ve genellikle
üç damarlıdır. Birçok türü vardır. Kabuğu baharat olarak kullanılır.

Faydası : Ruhi sıkıntıları giderir. Sürmenajda faydalıdır. İştah açar. Hazmı
kolaylaştırır. İshali keser. Mide tembelliğini giderir. Vücudun direncini
artırır. Kadınlardaki beyaz akıntıyı keser. Bağırsak solucanlarının dökülmesine
yardımcı olur. Cinsel arzuları artırır.

Tarhun (artemisia dracunculus) : Bileşikgiller familyasından; anayurdu Sibirya
olan ıtırlı bir bitkidir.

Faydası : İdrar söktürür. Vücutta biriken tuz ve suyu atar. Hazımsızlığı giderir.
Mide hastalıklarında faydalıdır. Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Bağırsak
solucanlarını düşürür. Aybaşı kanamalarının ağrısız olmasını sağlar.

Tatula (boru çiçeği) : Patlıcangiller familyasından; 3 - 100 cm boyunda, dik
gövdeli, bir yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları saplı, büyük, oval ve
kenarları tam, az girintili veya lopludur. Çiçekleri beyazdır. Meyvesi, çok
tohumlu bir kapsüldür. 10 kadar türü vardır. Bunlardan datura metel ve datura
stramonium yurdumuzda yetişir. İlaçlarda yaprakları ve tohumları kullanılır.

Faydası : Nefes darlığını giderir. Astımda faydalıdır. Uyuşturucudur. Spazm
giderir.

Tavşankulağı (siklamen) : Çuhaçiçeğigiller familyasından; toprak altında yassı
ve toparlak yumruları olan çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları uzun saplı,
kalp şeklinde ve açık renkli lekelidir. Çiçekleri uzun saplıdır. Rengi pembe,
veya morumsu pembedir. Hafif kokuludur. Meyvesi kapsül şeklindedir. Toprak
altında bulunan kısmında; zamk, pektin, şeker ve saponin karakteri bir glikozit
taşır. Köküne, topalak kökü denir.

Faydası : Kabızlığı giderir. Bağırsak solucanlarını düşürür. Aybaşı kanı
söktürür.

Tere (lepedium sativum) : Turpgiller familyasından; bahçeteresi, çayırteresi,
kışteresi, suteresi, yabanteresi, yerteresi gibi çeşitleri olan bir bitkidir.
Tadı oldukça acı ve nahoş kokuludur.

Faydası : İştah açar. Hazmı kolaylaştırır. Bronşları temizler, öksürük söktürür.
Bol miktarda idrar söktürür. Böbrekleri ve idraryollarını temizler. Karaciğer
hastalıklarında faydalıdır. Safra ifrazatını arttırır. Grip ve soğukalgınlığının
çabuk geçmesini sağlar. Cinsel istekleri kamçılar. Vücudun hastalıklara karşı
direncini arttırır. Kansızlığı giderir. Kanı temizler. Kandaki şeker miktarını
düşürür. Sinirleri yatıştırır. Sigaranın zararlarını azaltır. Suyu, saç
dökülmesini ve kepeklenmeyi önler.

Tilkiüzümü (paris incompleta) : Zambakgiller familyasından; nemli ortamlarda
yetişen, 20 - 50 cm boyunda, çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları pürtüksüz, tam,
koyu yeşil renkli ve saplıdır. Ezilince fena bir koku çıkarır. Lezzeti acıdır.
Çiçekleri küçük, beyaz veya sarımsı renklidir. Meyveleri, leblebi büyüklüğünde,
sarıda kırmızıya ve siyaha kadar değişen renktedir. Zehirlidir. Kullanılan
kısımları kurutulmuş yapraklarıdır.

Faydası : Uyku verir. Sinirleri teskin eder. Fazlası zehirler. Haricen
kullanılır. Ağrıları dindirir.

Turp (hilb) : Turpgiller familyasından; yaprakları karşılıklı, çiçekleri beyaz,
sarı veya mor renkte ve salkım durumunda bir bitkidir. Meyvesi acımsı ve etlidir.
Beyazturp, kırmızıturp, karaturp, yabanturbu, bayırturbu gibi türleri vardır.
İçeriğinde C vitamini, kükürt ve iyot vardır.

Faydası : Böbreklerdeki mikropları öldürür. Kum taşlarının dökülmesine yardımcı
olur. Karaciğeri kuvvetlendirir. Karaciğer şişliğini indirir. Sarılıkta
faydalıdır. Safra taşlarının düşürülmesinde yardımcı olur. Romatizma, siyatik,
lumbagoda faydalıdır. Astım ve bronşitte faydalıdır. Öksürüğü keser. Kabızlığı
giderir. Dişetlerini kuvvetlendirir. İdrar söktürür. Yatmadan önce bir bardak
turp suyu içilirse, rahat bir uyku sağlar.

Turunç (citrus aurantium) : Sedefotugiller familyasından; 1-6 m boyunda, kış
aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Yaprakları parlak ve almaşık dizilişlidir.
Çiçekleri beyaz renkli ve güzel kokuludur. Meyvesi küre şeklinde olup, sarı-turuncu
renktedir. 8-12 tane dilimi vardır. Meyvesinin usaresi ekşimsi-acı lezzettedir.
Olgunlaşmamış meyvelerin kabuklarında uçucu yağ, C vitamini, pektin ve
hesperidin vardır. Çiçeklerinden turunç çiçeği esansı çıkarılır.

Faydası : Sinirleri yatıştırır. Spazmları giderir. Hazmı kolaylaştırır.
Parfümericilikte kullanılır.

Tütün (nicotiana) : Patlıcangiller familyasından, anayurdu Amerika olan bir
bitkidir. Gövdesi dik, silindir biçiminde, tüylü ve yapışkandır. Batı Anadolu'da
yabani tütün adlı türü doğal olarak yetişir. Yapraklarında tanen, zamk, nişasta,
reçine ve nikotin vardır. Tohumları yağ bakımından zengindir. Alışkanlık yapar.
Tiryakilik derecesine varınca; el-ayak titremesi, sinir bozukluğu, hafıza
durgunluğu, migren, mide rahatsızlığı, damar sertliği, tansiyon yüksekliği,
akciğer kanseri, astım ve diğer nefes yolları hastalıklarına sebep olur.

Faydası : Sigara olarak kullanıldığında hiçbir faydası yoktur.

Y


Yabani enginar (kengel,kenger) : Bileşikgiller familyasından; 2 metre kadar
boyunda, çok yıllık bir bitkidir. Yapraklarının ucu sivri diken şeklindedir. Ev
ilaçlarında; kökü ve yaprakları kullanılır.

Faydası : Mideyi kuvvetlendirir. Sinirleri güçlendirir. Bağırsak solucanlarını
düşürür. Diş ağrılarını giderir. Dişeti iltihaplarını giderir. Hazımsızlığı
giderir.

Yabani gül (köpekgülü) : Gülgiller familyasından; 2-3 metre boyunda bir
ağaçcıktır. Yaprakları 5-7 parçalıdır. Çiçekleri pembe veya beyazdır. Olgun
meyvelerine kuşburnu denir. İçeriğinde şekerler, organik asitler ve C vitamini
vardır.

Faydası : Kuşburnu denilen meyvesi idrar söktürür. İshali keser. Basur
memelerine faydalıdır.

Yabanmersini (ayıüzümü) : Fundagiller familyasından; 20-50 cm boyunda çok dallı,
odunsu bir bitkidir. Karadeniz bölgesinin dağlarında çok miktarda bulunur.
Meyvelerinde; organik asitler, şekerler, pektin, tanen ve mirtilin denilen bir
boya maddesi ile A ve C vitaminleri vardır. Yaprakları ve meyveleri kullanılır.

Faydası : Yaprakları şeker hastalığında faydalıdır. Meyvesi dizanteride
etkilidir. İshali keser.

Yabanyasemini (sofur) : Patlıcangiller familyasından; yurdumuzun hemen hemen her
bölgesinde rastlanan, 1-2 m boyunda, çok yıllık, fena kokulu bir bitkidir.
Haziran-Eylül ayları arasında mor renkli çiçekler açar. Gövdesi sarılıcıdır.
Meyvesi sarımsı-kırmızıdır. Dallarında dulcamarin vardır. Meyveleri; solanın ve
solasein taşır.

Faydası : Deri hastalıklarında kan temizleyici, hafif uyuşturucu ve romatizma
ağrılarını giderici olarak kullanılır. Şehveti keser. Salgıları azaltır.

Yakıotu (meragülü) : Küpeçiçeğigiller familyasından; nemli yerlerde yetişen,
çoğunlukla çok yıllık, ender olarak 1-2 yıllık bir bitkidir. Çiçekleri pembe
veya kırmızı renklidir. Meyvesi uzun bir kapsül şeklindedir. Yurdumuzda 21 türü
vardır. Bitkide tanen yağı, müsilaj ve benzerleri vardır. Ev ilaçlarında;
epilobium angustifolium, kıllı yakıotu, dağ yakıotu ve bataklık yakıotu
kullanılır.

Faydası : Kabız ve yumuşatıcı olarak kullanılır. Yaprakları yaraların üzerine
konulursa, şişkinlik ve iltihapları dağıtır. İdrar söktürür. Vücutta biriken
zehirli maddelerin dışarıya atılmasını sağlar.

Yapışkanotu (duvarfesleğeni) : Isırgangiller familyasından; ılıman bölgelerde
yetişen, çok yıllık bir bitkidir. Genellikle duvarların üzerlerinde ve
diplerinde bulunur. Yaprakları almaşık ve tam kenarlıdır. Çiçekleri küçük
kümeler halindedir.

Faydası : İdrar söktürür. Kansızlığı giderir. Dizanteride faydalıdır. Göğsü
yumuşatır. Rahatlık verir. Şeker hastalığında faydalıdır.

Yasemin (yasemen) : Zeytingiller familyasından; kışın yaprak döken veya her
zaman yeşil olan bir çalı veya sarılıcı odunsu bir bitkidir. Genç sürgünleri
yeşildir. Çiçekleri salkım durumundadır. 200 kadar türü vardır. Sarı çiçekli
yasemin, hakiki yasemin yurdumuzda yetişir. Tıbbi yasemin, beyaz çiçekli ve
güzel kokuludur.

Faydası : Romatizma, nikris ve mafsal ağrılarını giderir. Ateş düşürür.
Kabızlığı giderir.

Yavşanotu (avrupaçayı) : Sıracagiller familyasından; çiçekleri mavi veya beyaz
renkte olan bir bitkidir. Yuvarlak saplıdır. Duvar çatlaklarında yetişir. Taze
iken kokusuzdur. Kuruduktan sonra güzel kokar.

Faydası : Hazmı kolaylaştırır. Baş ve kulunç ağrılarını keser. Çay gibi içilir.

Yenibahar (pimenta) : Mersingiller familyasından; Amerika'nın tropikal
bölgelerinde doğal olarak yetişen ve baharat elde edilen bir bitkidir. Her
tarafı kokuludur. Kokusu ve tadı; tarçın, karanfil, karabiber ve
hindistancevizininkine benzer. Baharat olarak kullanılır.

Faydası : Damar sertliğini önler. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsak
gazlarını giderir. Unutkanlığı giderir. Vücudun direncini artırır.

Yerelması (helianthus tuberosus) : Bileşikgiller familyasından; basit yapraklı,
yüksek, çok yıllık otsu bir bitkidir. Toprak altındaki yumruları inulin
bakımından zengindir. Yumruları kullanılır.

Faydası : Şeker hastaları için faydalıdır. Besleyicidir. Vücudun direncini
artırır. Kabızlığı giderir. Anne sütünü artırır. Bol idrar söktürür. Böbreklerin
ve pankreasın düzenli çalışmasını sağlar. Basur memelerine faydalıdır. Romatizma,
nikris ve mafsal ağrılarında şikayetleri azaltır. Cildin güzel olmasını sağlar.

Yılanyastığı (danaayağı) : Yılanyastığıgiller familyasından; yaprakları büyük ve
koyu kırmızı olan mide bulandırıcı bir koku salan, büyük yumrulu bir bitkidir.
İstanbul çevresinde, Ege ve Akdeniz Bölgesinde yetişir.

Faydası : Ateşi düşürür. Terletir, vücuda rahatlık verir. Sinirleri uyarır.

Yonca (kelekotu) : Baklagiller familyasından; bir bitki cinsidir. Birçok türü
vardır. Kokulu yonca yurdumuzda yetişen 30-100 cm boyunda, iki yıllık otsu bir
bitkidir. Gövdesi silindir biçiminde, tüysüz açık yeşil renkli, boyuna çizgili
ve çok dallıdır. Yaprakları saplıdır. Çiçekleri sarı renkli ve güzel kokuludur.
Dalların ucunda dik salkımlar halindedirler. Çiçekli ve yapraklı dalları;
kumarin, melilotik ve kumarik asitler ve uçucu bir yağ taşır.

Faydası : Romatizma ağrılarını giderir. İshali keser. Midenin düzenli
çalışmasını sağlar. Sinirleri yatıştırır. Baş ağrılarını dindirir.

Yosun (moss) : Çiçeksiz bitkilerin; suların yüzünde veya diplerinde bulunan bir
şubesidir.

Faydası : Sürüldüğü yerleri zayıflatır. Haşlanması bağırsak kurtlarını döker.
Saçlar yıkanırsa kuvvetlendirir.

Yulaf (alef) : Buğdaygiller familyasından; daha ziyade hayvan olarak
yetiştirilen otsu bir bitkidir. Nişasta bakımından zengindir.

Faydası : Çocukların hazım güçlüklerini giderir. Bedeni ve ruhi yorgunlukları
giderir. İdrar söktürür. Vücuda rahatlık verir. Kandaki şeker miktarını düşürür.
İktidarsızlığı giderir. Guatrı önler. Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir.

Yüksükotu (digitalis) : Sıracagiller familyasından; Avrupa, Batı Asya ve Akdeniz
bölgesinde yetişen, iki veya çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları rozet
şeklindedir. Çiçekleri dik ve uzun olup salkım şeklindedir. 40 kadar türü vardır.
Yurdumuzda 10 türü yetişir. İçeriğinde kardiyotonik (kalbi kuvvetlendirici)
glikozitler taşır. Zehirlidir. Ev ilaçlarında çok dikkatli kullanılması ve
tavsiye edilen miktarın aşılmaması gerekir.

Faydası : Kalp ilaçlarında kullanılır. Nabız atışını azaltır. Kan dolaşımını
yavaşlatır

__________________

0 yorum:

Yorum Gönder

Followers